| بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاو کۆمەڵێک زانست و تەکنیک لە بوارەکانی بەڕێوەبردنی سەرچاوەکانی ئاو، دابەشکردنی ئاو لە کێڵگەدا، گواستنەوەی ئاو، دیاریکردنی پێویستی ئاو، پاراستن و باشترکردنی کوالێتیی سەرچاوەکانی ئاو و خاک، دیاریکردنی پێداویستیی ئاویی ڕووەکەکان و بەڕێوەبردنی باران لەخۆدەگرێت. بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە کشتوکاڵی بەردەوام بەبێ بوونی ئاو ئەستەمە، ئەم بەشە وەک یەکێک لە بەشە گرنگ، بنەڕەتی و سەرەکییەکانی کۆمەڵەی ئەندازیاریی کشتوکاڵ هەژمار دەکرێت. لە ڕاستیدا، پسپۆڕانی بواری زانست و ئەندازیاریی ئاو، بەکارهێنانی ئاو لە کەرتی کشتوکاڵدا ئەندازیاری دەکەن، کە بەهۆی قەیرانی جیهانیی ئاوەوە، ئەندازیاریکردنی بەکاربردنی ئاو لە کەرتی کشتوکاڵدا کارێکی زۆر پێویستە. ئەم بابەتە بەتایبەتی لە وڵاتی ئێراندا کە زیاتر لە ٩٠٪ی بەکاربردنی ئاو لە کەرتی کشتوکاڵدایە، گرنگییەکی زۆری هەیە. بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاو بەشێکی کشتوکاڵی-تەکنیکییە کە لە ڕێگەی فێرکردنی تەکنیکەکانی ڕووپێوی، دیزاینی سازە ئاوییەکان، دیزاینی سیستەمەکانی ئاودێری، دیزاینی سیستەمەکانی زەروەرکردن و شیکاریی کوالێتیی ئاو، ئەو پسپۆڕانەی کە لە بەشە جیاوازەکانی پیشەسازیی ئاودا پێویستن، وەک بەنداوسازی، دیزاینی سازەکانی گواستنەوەی ئاو، دیزاینی سیستەمەکانی دابەشکردنی ئاو لە کێڵگەدا، دیزاینی سیستەمەکانی دەرکردنی ئاوی زیادەی کێڵگەکان، شیکاریی کوالێتیی ئاو و ئاوەڕۆ و...، پێدەگەیەنێت. بایەخی ئاودێری و زەروەرکردن، کە یەکێکە لە بایەخە سەرەکییەکانی بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاو لە ئاستی دکتۆرا، زیاتر سەرنجی لەسەر چۆنیەتیی بەکارهێنانی ئاو لە تۆڕێکی ئاودێری و زەروەرکردندایە. ئەم بایەخە بە پشت بەستن بە شێوازە زانستییە نوێیەکان، ڕێگەچارەگەلێک بۆ بەرزکردنەوەی کارایی ئاودێری، زیادکردنی بەرهەمهێنانی ئاو، پاراستنی سەرچاوەکانی ئاو و خاک، باشترکردنی کوالێتیی بەرهەمی بەرهەمهێنراو، بەکارهێنانی ئاوە نائاساییەکان لە کشتوکاڵدا و... پێشکەش دەکات. هەروەها، بایەخی ئاودێری و زەروەرکردن پەیوەندییەکی نزیکی لەگەڵ بەشەکانی تری کشتوکاڵ و سەرچاوە سروشتییەکاندا هەیە و لەم بایەخەدا باس لە بابەتە زانستییە هەمەجۆرەکانی وەک شێوازی چاندنی گونجاو لەگەڵ چەندایەتی و چۆنایەتیی سەرچاوەکانی ئاو، بەکارهێنانی ئاوەڕۆ پاککراوەکان لە فەزا سەوزەکانی شاردا، و پێشکەشکردنی ڕێگەچارە بۆ پاراستنی ژینگە لە ڕێگەی ڕووەکە ئاوییەکانەوە دەکرێت. بەشی ئەندازیاریی ئاوی زانکۆی کوردستان لە مانگی ڕەزبەری ساڵی 2006 بە وەرگرتنی ٤٠ خوێندکار لە ئاستی کارناسی دامەزرا. لە ساڵی 2007 یشدا بە مۆڵەتی وەزارەتی زانست، توێژینەوە و تەکنەلۆژیا، دەستی کرد بە وەرگرتنی خوێندکاری کارناسیی باڵا لە بایەخی ئاودێری و زەروەرکردن. بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاو لە درێژەی ڕەوتی گەشەسەندنی خۆیدا و بە لەبەرچاوگرتنی پێشینەی زانستیی ئەندامانی دەستەی مامۆستایان و دەرچووانی بەش، لە ساڵانی 2019 و2021 دا دەستی کرد بە وەرگرتنی خوێندکاری کارناسیی باڵا لە بایەخەکانی هایدرۆئینفۆرماتیک و ئەندازیاریی سەرچاوەکانی ئاو. سەرکەوتنی ساڵانەی ژمارەیەکی بەرچاو لە دەرچووان و بەدەستهێنانی چەندین پلەی تاک ڕەقەمی و دوو ڕەقەمی (وەک پلەکانی ١، ٢، ٧ و ١٢) لە تاقیکردنەوەکانی کارناسیی باڵادا، نیشانەی هەوڵی بێوچان و شەو و ڕۆژی ئەندامانی دەستەی مامۆستایان و خوێندکارانە لە ماوەی نزیکەی ١٦ ساڵ کارکردنی بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاوی زانکۆی کوردستاندا. بۆ نموونە، لە ساڵی 2012 دا، ٢٣ کەس لە دەرچووانی ئەم بەشە لە تاقیکردنەوەی کارناسیی باڵادا وەرگیران و لە زانکۆ دەوڵەتییەکانی وەک زانکۆکانی تاران، تەربیەت مودەریس، شەهید چەمرانی ئەهواز، تەورێز و... دەستیان بە خوێندن کرد. شایەنی باسە کە لە کاتی دامەزراندنی بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاوەوە تا ئێستا لە ئاستی کارناسیدا ١٢ خول و لە ئاستی کارناسیی باڵادا ١٠ خول خوێندکاریان دەرچووە. لە ئێستادا، بەشی زانست و ئەندازیاریی ئاو خاوەنی ٨ ئەندامی دەستەی مامۆستایانی تەواو کاتە، کە یەکێکیان پرۆفیسۆر، 5 کەسیان پرۆفیسۆری یاریدەدەر و 2 کەسیان مامۆستای یاریدەدەرن. ئەم بەشە بە دامەزراندنی ناوەندی توێژینەوەی ئاو لە ساڵی 2021دا ڕۆڵێکی بەرچاوی لە بەڕێوەبردنی باشتر و کاراتری سەرچاوەکانی ئاوی پارێزگای کوردستاندا گێڕاوە. |
