پریسا علیزاده

گوجه‌فرنگی محصول مهمی در دنیای اقتصاد کشاورزی و سبد غذایی مردم به شمار می‌رود و طی سال‌های اخیر میزان تولید آن در جهان افزایش یافته است. با توجه به اهمیت گوجه‌فرنگی و جایگاه ایران در تولید آن، پژوهش حاضر با هدف تحلیل اقتصادی تولید، بهره‌وری و کارایی محصول گوجه‌فرنگی با تاکید بر مدیریت یکپارچه سازی اراضی در شهرستان کامیاران به عنوان قطب تولید گوجه‌فرنگی در غرب کشور صورت گرفته است. در این تحقیق از طریق نمونه‌گیری تصادفی ساده یک نمونه200 عددی از گوجه‌فرنگی‌کاران شهرستان کامیاران تعیین و از طریق مصاحبه و تکمیل پرسش‌نامه اطلاعات و داده‌های لازم به صورت مقطعی برای سال زراعی 1402-1401 جمع‌آوری شد. در این پژوهش، بهره‌وری کل عوامل تولید از طریق شاخص وزنی کندریک و کارایی فنی از روش تابع تولید مرزی تصادفی محاسبه شد. یافته‌ها بیان‌گر وجود رابطه‌ی مستقیم بین اندازه‌ی مزرعه با بهره‌وری کل عوامل تولید و کارایی فنی گوجه‌فرنگی‌کاران منطقه مورد بررسی است. طبق نتایج، متوسط میزان بهره‌وری و کارایی محصول گوجه‌فرنگی در مزارع بزرگ بسیار بیشتر‌ از مزارع متوسط و خرد بوده است. با استفاده از معیارهای اقتصادسنجی فرم تابعی کاب-داگلاس به عنوان مناسب‌ترین فرم تابع تولید گوجه‌فرنگی در نظر گرفته شد و به منظور بررسی عوامل موثر بر کارایی و بهره‌وری عوامل تولید به ترتیب از فرم تابعی کاب-داگلاس و نیمه لگاریتمی استفاده شد. نتایج نشان داد، در میان نهاده‌های تولیدی، سطح زیرکشت بیشترین تاثیر مثبت و معنی‌دار را بر میزان تولید، کارایی و بهره‌وری کل عوامل تولید این محصول دارا می‌باشد. همچنین متغیرهای ماشین‌‌آلات، نیروی کار و تعداد دفعات آبیاری تاثیر مثبت و نهاده‌های کود حیوانی، کود شیمیایی، سم مایع و سم قارچ کش تاثیر منفی بر میزان تولید، کارایی و بهره‌وری کل عوامل تولید این محصول دارند. در میان متغیرهای اقتصادی-اجتماعی نیز متغیر سن تاثیر منفی و متغیر تجربه کار کشاورزی و تحصیلات تاثیر مثبتی بر میزان تولید، کارایی و بهره‌وری کل عوامل تولید گوجه‌فرنگی شهرستان کامیاران دارند. طبق نتایج بدست آمده از تحقیق به منظور افزایش کارایی و بهره‌وری کل عوامل تولید این محصول، افزایش سطح دانش فنی کشاورزان، آموزش تکنیک‌های مدیریتی به کشاورزان به منظور بهبود تصمیم‌گیری‌ و عملکرد آن‌ها، سیاست‌های حمایتی دولت و ارائه تسهیلات مالی به کشاورزان به منظور تشویق آن‌ها به استفاده از تکنولوژی‌های نوین پیشنهاد می‌شود. همچنین به منظور رفع مشکل خردی و پراکندگی مزارع، راهکارهای از جمله اجرای