دانشگاه ­ها در کنار رسالت­ های حرفه­ ای و تخصصیِ آموزش و پژوهش، عهده­ دار کارآفرینی و مسئولیت­ پذیری اجتماعی هستند.

میزان تحقق رسالت­ های چهارگانه­ مذکور به اصلی­ ترین دغدغه­ آموزش عالی در شش دهه­ اخیر در جهان بدل شده است و در قالب مطالعات استنادی و علم سنجی، کم و کیف تولیدات علمی و پژوهشی در دانشگاه­ ها به­ طور مستمر مورد بررسی و ارزیابی قرار می­ گیرد. این ارزیابی بر مبنای شاخص­ ها و معیارهای متقن، معتبر و پایا صورت می­ پذیرد. دانشگاه کردستان به عنوان دانشگاه مادر در استان کُردستان، در سایه خودباوری، تعهد اجتماعی و ارتباطات علمی پژوهشگران، اعضای هیات علمی، کارمندان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی به لحاظ کمّی و کیفی رشد قابل توجهی پیدا کرده است و به مرحله تحکیم و تثبیت نائل آمده است. مروری هر چند گذرا بر تاریخ دانشگاه کُردستان گویای آن است که راهبردهای دانشگاه در دهه­ اول معطوف به شکل­ دهی به ساختار بوروکراتیک، تکوین هسته‌های اولیه­ دانشکده‌ها، و توسعه منابع انسانی بوده است و جهت­ گیری­ های دهه­ دوم دانشگاه به توسعه­ فضاهای کالبدی، تأمین تجهیزات و توسعه­ رشته‌های تحصیلات تکمیلی (مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری) منتج شده است و در دهه­ سوم، در سایه­ بهره­ مندی از اعضای هیات علمی متخصصِ جوان و بسط ارتباطات علمی و اجتماعی، برون­دادها و آثار پژوهشی متقن و قابل اتکایی را تولید نموده است. در کنار سیر فزاینده­ تولیدات علمی معتبر، دانشگاه کُردستان توانسته است با تقویت رویکردهای تقاضا محور در تاسیس رشته­ ها، گرایش­ها و مراکز پژوهشی مورد نیاز منطقه، پیوند خود را با جامعه و صنعت تقویت و تعمیق نماید و از مجرای آن سرمایه اجتماعی قابل اتکایی برای خود به­ دست آورده است و همه­ تلاش خانواده دانشگاه کردستان از گذشته تا به امروز معطوف به تکوین و تحکیم مرجعیت علمی و اجتماعی بوده است.

در دنیای امروز سنجش تولیدات نهادهای علمی در یک نظام ارزیابی به امری متعارف و ضروری تبدیل شده است و امکان ارزیابی و مقایسه­ مرجعیت علمی و اجتماعی مؤسسات آموزش عالی را در مقیاس ملی و جهانی فراهم می­ آورد تا به میانجی آن در باب ضعف­ ها و قوت­ های دانشگاه در رسالت­ های چهارگانه­ آموزش، پژوهش، کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی قضاوت نمود و بر اساس آن برنامه­ راهبردی دانشگاه­ ها ترسیم می­شود. تولیدات علمی ماهیت انباشتی و تراکمی دارند و متضمن بهره گیری از آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی در سراسر گیتی و تلاش در جهت حرکت در مرزهای دانش و بسط آن دارند؛ به همین جهت در هر دستاورد و تولید علمی، عالمان و پژوهشگران عدیده­ ای سهیم هستند و نمی­ توان دستاورد علمی را مصادره به مطلوب نمود و حق معنوی و اخلاق پژوهش را نادیده گرفت؛ ضمن آن که در تمامی دستاورهای علمی دانشگاه مجموعه دانشگاه کردستان از نیروهای صف و ستادی آن بالاخص مدیران کوشا و متعهد دانشگاه از گذشته تا حال و اعضای فرهیخته هیات علمی و دانشجویان به­ ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی سهم و جایگاه انکارناپذیری داشته­ اند و آن­چه امروز تحت عنوان ارتقای جایگاه علمی و آموزشی دانشگاه در سطح ملی و بین‌المللی مطرح و با افتخار بدان می­ بالیم، مرهون تعهد علمی و اجتماعی و همگامی و کنش علمی پیوسته­ خانواده دانشگاه کردستان از دیرباز تا به امروز بوده است.

بازنمایی، پاسداشت و ارتقای دستاوردهای علمی و اجتماعی دانشگاه یک وظیفه و رسالت همگانی است؛ آن­هم در استان کردستان که دانشگاه کردستان به ­مثابه اصلی­ ترین نماد توسعه، نقش بی­ بدیلی در گفتمان سازی توسعه و جهت­ دهی به مسیر توسعه استانی و منطقه­ ای برای خود قائل بوده و در این مسیر هم به­ خوبی نقش­ آفرینی نموده است. از رسانه­ های ارتباط جمعی انتظار می­رود ضمن پایبندی به منشور اخلاقی، رسالت آگاهی­ بخشی، نظارت ودیده­ بانی خود را بدون سوگیری و با رویکرد ارتقای شاخص­ های توسعه در سطح ملی، منطقه­ ای و استانی و تقویت همدلی و همبستگی اجتماعی دنبال نمایند و در این راه تحلیل­ ها و گزارش­ های خبری خود را بر داده­ های متقن استوار نمایند، با یادآوری اینکه همواره امکان دسترسی به داده­ های علمی و معتبر دانشگاه در حوزه­ های مختلف از طریق حوزه­ روابط عمومی و بین الملل دانشگاه کردستان فراهم بوده است.

 دانشگاه کردستان به عنوان یک نهاد علمی و اجتماعی به کارکرد مطبوعات و رسانه­ های جمعی به­ عنوان رکن چهارم دموکراسی واقف است و از هر تلاشی که به شفافیت، آگاهی بخشی، پرسشگری و پاسخگویی و جریان­سازی توسعه منتج شود، استقبال می­ نماید. اما بعضاً در برخی از خبرگزاری­ ها عامدانه در باب دستاوردهای دانشگاه اخباری بی ­نام و نشان و جهت­ دار منتشر می­شود که امکان گفتگو و هم­ افزایی را مختل می­ نماید. دانشگاه همواره از نقد راهبردها و دستاوردهای علمی و پژوهشی خود استقبال نموده و در این راه نقش بی­ بدیلی برای خبرگزاری­ ها و رسانه­ های جمعی قائل است اما در عین حال دانشگاه کردستان انتظار دارد که تحلیل­ ها و گزارش­ های خبری بر داده­ های شفاف، قابل قبول و گزاره­ های ابطال ­پذیر استوار باشد. جایگاه دانشگاه کردستان در رتبه بندی­ ها حاصل ارزیابی فرآیندی چندین ساله­ دانشگاه می­ باشد و دستاوردهای دانشگاه، دستاورد یک فرد و یا دوره مدیریتی نیست و مرهون تلاش جمعی و اراده­ های خستگی ناپذیری است که با بهره­ مندی از حداقل­ ها، دستاوردها را خلق نموده­ اند. آن­چه اصالت و صحت گزارش­ های خبری برخی از خبرگزاری­ ها را زیر سوال می ­برد، تحلیل­ ها و موضع­گیری­ های مبهم، چندپهلو و اقتضایی است. برای نمونه، اگر در گذشته از تنزل مرتبه و جایگاه علمی دانشگاه به مثابه اهرمی برای اعمال فشار و تسویه حساب­های شخصی، محفلی  و سیاسی بهره­ گرفته می­ شد، امروزه نیز دستاوردهای علمی دانشگاه و ارتقای جایگاه ارزشمند آن در رتبه­ بندی­ های ملی و بین­ المللی، و اصالت رتبه­ بندی­ ها با کج فهمی و رویکردهای تنگ­ نظرانه­ سیاسی به سخره گرفته می­ شود. این تحلیل­­ ها و مواضع دوپهلو نشان از بی­ اطلاعی از فرایند ارزیابی دانشگاه­ ها در نظام­ های رتبه­ بندی ملی و بین المللی دارد.

به عنوان نمونه، پایگاه رتبه‌بندی تایمز در کنار پایگاه‌های کیو اس و شانگهای از معتبرترین پایگاه‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی است که مورد استناد دانشگاه‌های معتبر دنیا می‌باشد. هر یک از نظام‌های رتبه‌بندی بر اساس روش‌شناسی مختص به خود و بر اساس معیارها و شاخص‌های معینی اقدام به ارزیابی و رتبه بندی مراکز علمی می‌نماید. در نظام رتبه‌بندی تایمز، ارزیابی دانشگاه‌ها بر اساس 13 شاخص‌ در قالب 5 معیار آموزش، پژوهش، استنادات، وجهه بین المللی و درآمد صنعتی صورت می گیرد که 71.5 درصد از امتیازات از دیتابیس‌های علمی و بدون دخالت دانشگاه و 28.5 درصد از طریق خوداظهاری دانشگاه‌ها و بررسی و راستی آزمایی توسط تایمز صورت می‌گیرد. با نگاهی کوتاه به پایگاه تایمز و بررسی امتیازات دانشگاه کردستان به وضوح نمایان است که مهمترین معیاری که سبب جهش قابل ملاحظه جایگاه دانشگاه شده است، استنادات است که بطور مستقیم از پایگاه اسکوپوس اخذ می شود. دانشگاه کردستان نه یک بار بلکه برای سومین سال پیاپی است که در نظام رتبه بندی تایمز ورود کرده و در سه سال اخیر به ترتیب رتبه های 1000-801، 800-601 و 800-601 جهانی را کسب کرده است. پایگاه تایمز علاوه بر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح جهانی و منطقه‌ای، هر ساله لیست دانشگاه‌های برتر جوان، دانشگاه‌های اثرگذار در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد و رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌ها را نیز بر اساس جدول زمان بندی معین منتشر می‌کند که دانشگاه کردستان در آخرین رتبه بندی آن رتبه 800-601 اثرگذاری، رتبه 133 آسیا، رتبه 165 دانشگاه‌های جوان جهان(دانشگاه های زیر 50 سال سن) و همچنین در رتبه‌بندی موضوعی در حوزه علوم زیستی برای دومین سال پیاپی رتبه اول کشور و 500-401 جهان و در حوزه علوم فیزیکی رتبه 3 کشور و 500-401 جهان را بدست آورده است. دانشگاه کردستان علاوه بر حضور در نظام رتبه بندی تایمز، توانسته در نظام رتبه‌بندی موضوعی شانگهای (برای نخستین بار در حوزه علوم کشاورزی رتبه 400-301 )، در نظام رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC (در سه سال اخیر به ترتیب رتبه های 40-31، 30-21 و 20-11 کشور)، در نظام رتبه‌بندی راوند (برای نخستین بار رتبه 701 جهان و 11 کشور)، در نظام رتبه‌بندی وبومتریکس (از رتبه 2573 در سال 2018 به رتبه 1939 در سال 2021) و برای نخستین بار در نظام رتبه‌بندی یومالتی رنک حضور یابد.  

ناگفته پیداست که حضور دانشگاه کردستان در نظام‌های رتبه‌بندی یاد شده و روند رو به رشد آن در همه نظامهای رتبه بندی، مرهون زحمات خانواده دانشگاه اعم از اساتید، کارکنان و دانشجویان پرتلاش و دلسوزی می‌باشد که طی سالیان اخیر به شکل شایسته نمود یافته و به بار نشسته است. برخی از نظامهای رتبه بندی فوق الذکر (مثل وبومتریکس، راوند و شانگهای) از دیتابیس‌های علمی به عنوان منابع جمع‌آوری کلیه اطلاعات استفاده می‌کنند و هیچ اطلاعاتی را بصورت مستقیم از موسسات آموزش عالی دریافت نمی‌کنند.بر اساس رویکرد ارزیابی این نظام های رتبه‌بندی، دانشگاه‌هایی که تعداد انتشارات آنها در هر حوزه علمی از حد معینی بیشتر باشد در لیست رتبه‌بندی آنها قرار خواهند گرفت.

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نیزکه زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشورمان فعالیت می کند از سال 2018 علاوه بر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح ملی، دو نوع رتبه‌بندی جدید در سطح بین المللی (رتبه‌بندی جهانی  و رتبه بندی دانشگاه‌های جهان اسلام) را در دستور کار خود قرار داد. پس از انتشار نتایج رتبه‌بندی در اوایل سال 1400، دانشگاه کردستان موفق به کسب جایگاه بسیار عالی 20-11 کشوری و با افتخار در دسته دانشگاه­های سطح یک کشور قرار گرفت که دستاورد قابل توجهی  برای یک دانشگاه جوان و در منطقه­ ای کمتر توسعه یافته به­ شمار می­ آید و به تبع آن اختیارات ویژه ای از طرف وزارت عتف در خصوص سیاست­گذاری آموزشی و پژوهشی به دانشگاه واگذار می­شود

شایان ذکر

است به ­دلیل اشکالی که در ثبت اطلاعات دانشگاه کردستان در پایگاه Web of Science  و InCites وجود داشت، دانشگاه کردستان تا سال 2020 در هیچ­کدام از  نظام­ های  رتبه بندی که اطلاعات خود را از این پایگاهای معتبر بین المللی دریافت می کردند، حضور نداشت که با ورود به موقع دانشگاه و طی تماس های متعدد با این پایگاه مشکل برطرف و دانشگاه توانست برای اولین بار در نظام های رتبه‌بندی جهانیISC ، شانگهای و ....حضور یابد.

اعضای هیأت‌علمی و سرآمدان دانشگاه نیک واقفند که حضور دانشگاه در نظام­ های رتبه‌بندی می تواند در آینده راهگشای همکاری‌های علمی نظیر پذیرش دانشجو، محققان و اساتید توانا، تبادل دانشجو و استاد، اخذ گرنت­ ها و طرح­ های پژوهشی مشترک گردد و قدرت چانه زنی دانشگاه را در مجامع علمی بالا خواهد برد. آنچه پر واضح و مبرهن است این است که حضور موفق در نظام های رتبه بندی­ ملی و بین المللی به هیچ وجه ابزاری برای تبلیغات مدیریتی نیست بلکه مسیری برای دیپلماسی علمی است. در هر حال نباید از این واقعیت غافل ماند، که یکی از الزامات توسعه­ روابط بین‌الملل و ارتباط وسیع با دانشگاه‌های مختلف دنیا و رسیدن به مرجعیت علمی جهانی مورد تاکید در نقشه جامع علمی کشور داشتن جایگاه در نظام های رتبه‌بندی ملّی و بین المللی است که جز با مجاهدت علمی اعضای هیات علمی فرهیخته، پژوهشگران و سرآمدان دانشگاه میسر نخواهد شد. منطق حکم می‌نماید، نقد نظام­ های رتبه­ بندی توسط آن ­دسته از پژوهشگران و سرآمدانی صورت پذیرد که جایگاه پذیرفته شده­ ای در مقیاس ملی و بین المللی داشته و جایگاه دانشگاه کردستان را ارتقا بخشیده­ اند تا به واکاوی و نقادی این رتبه­ بندی­ ها و با تکیه بر داده­ ها به تحلیل آماری بپردازند. از این رو دانشگاه کُردستان این حق را برای خود محفوظ می­دارد تا در برابر گزارش­ های موهوم، مبهم، بدون نام و نشان، بدون اطلاع از فرایند و نحوه ارزیابی سیستم­ های معتبر ملی و بین المللی و جهت­ دار که  بیشتر تسویه حساب­ های شخصی و محفلی و سیاسی را به ذهن متبادر نماید از طریق مجاری قانونی اقامه دعوی نماید و از دستاوردهای جمعی خانواده دانشگاه کردستان محافظت نماید.

کلام آخر، برای نقد مدیریت، نباید به ساحت دانشگاه و دستاوردهای آن تاخت. هر آن­چه حاصل گشته است، نتیجه­ تلاش سی ساله­ همکاران هیأت علمی، دانشجویان و کارمندان خدوم دانشگاه بوده است. دانشگاه کردستان به­ عنوان یک سرمایه ملی، به مرحله­ ای از بالندگی دست یافته است و سیاه ­نمایی­ ها و غرض­ ورزی­ ها  از جایگاه آن نمی­ کاهد و دانشگاهیان همواره با دیده­­ منت از نقد راه­گشا استقبال می­ نمایند و امید وافر دارد در سایه­  همدلی و همگامی مجموعه­ دانشگاه کردستان، جایگاه علمی و اجتماعی آن بیش از پیش ارتقا یابد.