علیرضا عیدی

امروزه مساله مسیریابی چندمدی به یک موضوع اساسی در حوزه حمل و نقل تبدیل شده است. در حمل و نقل چندمدی به دلیل وجود فواصل زیاد بین گره‌ها، امکان وقوع اختلال افزایش می‌یابد. از طرفی دیگر برخی از پارامترها دچار عدم قطعیت می‌شوند. بنابراین نیاز به پیاده‌سازی مدیریت ریسک بصورت صحیح در شبکه است. این رساله با هدف پیاده‌سازی مدیریت ریسک، به مسیریابی مطمئن و سبز در یک شبکه حمل و نقل چندمدی جاده-ریلی متشکل از یک ساختار هاب و اسپوک می‌پردازد. در مرحله اول به شناسایی و تشخیص انواع اختلال توسط خبرگان، که بصورت همزمان در هر گره و کمان اتفاق می‌افتد، پرداخته شده است. جهت نیل به مسیریابی سبز، انتشار آلایند‌ها بصورت یک ریسک ناشی از اختلال در حوزه فرآیند حمل و نقل درنظرگرفته شده است. در مرحله بعد به منظور ارزیابی اختلالات، از ترکیبی از روش‌های رتبه‌بندی نظیر DANP و COCOSO استفاده شده است. در ادامه به منظور مدل‌سازی ریسک از روشی با عنوان FMEA Criticality جهت تخصیص قابلیت اطمینان به اجزاء استفاده شده است. در واقع تخصیص قابلیت اطمینان به اجزاء و سپس مسیریابی مطمئن، منجر به بهینه‌سازی قابلیت اطمینان می‌شود. سپس مقادیر حاصل از تخصیص قابلیت اطمینان به هر گره و کمان، بصورت پارامتر وارد مدل‌های شماره I و II (مسیریابی در شرایط قطعیت و عدم قطعیت در مقادیر برخی از پارامترها) شده است. اهداف مساله مسیریابی شامل کاهش هزینه‌های کل و افزایش قابلیت اطمینان کل شبکه است. وجود عدم قطعیت در برخی از پارامترها توسط ترکیبی از روش‌های مقابله با عدم قطعیت از جمله استوار و فازی صورت گرفته است. سپس مدل‌های I و II در ابعاد مختلف (از جمله ابعاد مطالعه موردی) توسط نرم افزار GAMS حل شده است. در نهایت مسائل حل شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از روش‌های رتبه‌بندی نشان‌دهنده ترتیب میزان اهمیت معیارها و همچنین تاثیرگذاری یا تاثیرپذیری معیارها و زیرمعیارها است. همچنین نتایج حاصل از حل مدل‌های I و II حاکی از آن است که وجود ظرفیت مطمئن در شبکه علیرغم تصور که می‌بایست سبب کاهش هزینه‌ها شود، منجر به افزایش هزینه‌ها شده که این امر لزوم وجود مدیریت ریسک صحیح در شبکه را بیان می‌کند. همچنین درنظرگرفتن پنجره زمانی نرم منجر به افزایش انعطاف‌پذیری شبکه هنگام تعویض نوع روش حمل و نقل شده است. از طرفی دیگر وجود عدم قطعیت در مقادیر برخی از پارامترها و نحوه صحیح مقابله با آن، مساله را به دنیای واقعی نزدیک‌تر کرده است.

سیستم مدیریت لجستیک یکپارچه و نقش آن در ایجاد بهره‌وری و رضایت مشتری موضوعی حائز اهمیت می‌باشد. طراحی شبکه لجستیک، یک تصمیم استراتژیک با مفاهیمی همچون مکانیابی مراکز و ظرفیت آن‌ها، میزان محصولات حمل شده بین مراکز و غیره است. همچنین مدیریت زنجیره تامین به مجموعه‌ای از فرایندها مانند خرید مواد خام، تولید و تحویل به مشتریان اشاره دارد. به‌طور کلی مدیریت زنجیره تامین حلقه بسته به‌دنبال کاهش ریسک در زنجیره تامین بوده تا به اهدافی چون رضایت مشتریان، کمینهسازی هزینه‌ها و موارد دیگر دست یابد. طراحی شبکه زنجیره تامین با توجه به بعد زمانی در سه سطح استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی طبقه‌بندی می‌شود. در چند دهه اخیر مسائل مربوط به لجستیک معکوس و زنجیره تامین حلقه بسته با توجه به مقررات سخت‌گیرانه در زمینه‌های زیست محیطی، مسئولیت اجتماعی، منافع اقتصادی و رضایت مشتریان توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده‌است. از این جهت طراحی شبکه زنجیره تامین حلقه بسته به‌دلیل استفاده مجدد از محصولات بازگشتی موجب کاهش نگرانی‌های زیست محیطی و اقتصادی شده‌است. شبکه‌های زنجیره تامین حلقه بسته کالا متشکل از سطوح مختلف (به‌صورت پیشرو و پسرو) می‌‌باشند. جنبه‌های اجتماعی یکی از فاکتورهای کلیدی در زنجیره‌های تامین می‌باشدکه به بیشینه‌سازی فرصت اشتغال، توسعه اجتماعی و حداقل کردن بیکاری افراد جامعه اشاره دارد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که عدم قطعیت درکسب ‌وکار و بروز مساله اختلال عملکرد زنجیره‌های تامین کالا به کاهش سطح کیفی تصمیمات و برنامه‌ریزی مدیران شرکت‌ها منجر می‌شود. از سوی دیگر، قابلیت اطمینان به معنای توانایی سطوح زنجیره تامین برای مقابله با اثرات نامطلوب انواع خطر‌های تهدید کننده‌‌ی عملکرد کل شبکه (اختلال) می‌باشد. از حوزه‌های مورد بررسی در این مطالعه می‌توان به امکان احداث و بازگشایی گره‌های کاندید در شبکه زنجیره تامین حلقه بسته موردنظر اشاره کرد. در این تحقیق سعی بر استفاده از روش‌های کلاسیک (اپسیلون محدودیت) شده است. بدین‌صورت که مدل ریاضی پیشنهادی در دو وضعیت قطعی و احتمالی با استفاده از روش اپسیلون محدودیت و با اهداف کمینه‌سازی هزینه‌های کل شبکه زنجیره تامین حلقه بسته، بیشینه‌سازی‌‌ قابلیت اطمینان مسیر شبکه و بیشینه‌سازی ایجاد اشتغال ارائه شده است. در ادامه از مدل برنامه‌ریزی عدد صحیح مختلط خطی و رویکرد مدل‌سازی (در شرایط عدم قطعیت) بهینه‌سازی استوار استفاده شده است. همچنین برای حل مساله در ابعاد کوچک، در فضای نرم‌افزار گمز از روش اپسیلون محدودیت تقویت شده نوع 2 در دو حالت قطعی و احتمالی استفاده شده است. در نهایت مدل بدست آمده را با درنظرگرفتن برخی پارامتر ها تحلیل حساسیت کرده و رفتار تابع هدف هزینه با تغییرات پارامتر ها بررسی شد.

طراحی شبکه ی زنجیره تامین حلقه بسته برای ارائه ی یک پلتفرم بهینه جهت مدیریت کارآمد و موثر زنجیره ی تامین مطرح می شود. اثرا مجرب زیست محیطی و مشکلا موجود در تهیه ی مواد خام اولیه ی زنجیره تامین، منجر به وضع قوانین دولتی جهت اجرای استراتژی های پایداری شده است. از مهم ترین اهداف یک زنجیره ی تامین افزایش طول عمر مفید محصولا از طریب بازسازی آن ها می باشد. همچنین با هدف کاهش هزینه های زنجیره تامین و افزایش برآورده کردن نیاز و تقاضای مشتریان، مدیران مجموعه ی زنجیره تامین بر آن هستند که شرکت های ارایه دهنده خدما لجستیکی طرف سوم را به عنوان گزینه ای مناسب در راستای برون سپاری فعالیت ها (فرآیندهای حمل و نقل محصولا،) مد نظر قرار دهند. از سوی دیگر به علت عدم پایایی صد در صد پارامتر ها در دنیای واقعی، در نظر گرفتن عدم قطعیت پارامتر ها حائز اهمیت است و می بایست به بررسی اثر آن ها در مدل بپردازیم. در این پژوهش، یک زنجیره تامین حلقه بسته چند سطحی با در نظر گرفتن عدم قطعیت پارامترهای تقاضا، نرخ بازگشتی محصولا و هزینه های متغیر برای دست یابی به اهداف اقتصادی و بهبود پایداری زنجیره ی تامین در نظر گرفته شده است. همچنین در زنجیره های تامین حلقه بسته در نظر گرفتن یک دوره تحلیل به نتیجه ی درست و بهینه نمی انجامد، از این رو مدل بررسی شده به صور برنامه ریزی غیر خطی عدد صحیح مجتلط چند دوره ای در نظر گرفته شده است. از اهداف مدل، به حداقل رساندن هزینه های کل مدل در حالت قطعی و سناریویی می باشد. در انتها, اعتبار سنجی مدل از طریب مثال عددی با تحلیل های مجتلف در نرم افزار GAMSنشان داده شده است

در سه دهه اخیر، مفهوم یکپارچگی تصمیم گیری در زنجیره تامین به یکی از مهم ترین ابعاد مدیریت زنجیره تامین تبدیل شده است. این مفهوم به بررسی وابستگی میان مکان تسهیلات، تخصیص جریان بین تسهیلات، ساختار سیستم حمل ونقل و سیستم کنترل موجودی می پردازد. فعالیت های لجستیک برای یک کشور به منزله ثروت محسوب می شوند و حمل و نقل نیز یکی از بخش های اصلی فعالیت های لجستیکی بوده که می تواند تاثیر به سزایی در قیمت تمام شده محصولات بگذارد. این پژوهش صورت جدیدی از مسئله مکان یابی مسیریابی موجودی را در یک شبکه زنجیره تامین محصولات فاسدشدنی با در نظر گرفتن عدم قطعیت و قابلیت اطمینان شبکه ارائه می دهد. بنابراین در این پژوهش مدل مسیریابی وسایل نقلیه با سیستم توزیع طراحی شد که هدف از طراحی مدل، تعیین بهترین مسیر و تعداد بهینه وسیله نقلیه مورد استفاده در شبکه توزیع در کوتاه ترین زمان می باشد به نحوی که کل هزینه های عملیاتی و جابجایی در حداقل ممکن و همچنین کمینه سازی زمانبندی و رضایت مشتریان پرداخته شد.به منظور تحقق اهداف پژوهش از تکنیک های بهینه سازی متعددی بهره گرفته شده است. در قدم اول مجموعه فرضیات، اهداف و محدودیت های این مساله به صورت یکپارچه فرموله گردید. مدل نهایی قطعی این تحقیق با استفاده از نرم افزار گمز حل و نهایی گردید. با توجه به سخت بودن این مساله و این که مسائل موجود در دنیای واقعی معمولا دارای ابعاد بزرگی هستند و نرم افزارهای حل دقیق معمولا قادر به حل اینگونه مسائل در ابعاد بزرگ نیستند، نیاز به ارائه الگوریتم های ابتکاری و فراابتکاری برای حل مساله ضروری می باشد. به همین دلیل از الگوریتم اپسیلون محدودیت و NSGAII برای حل مساله ارائه شده و کد مدل ریاضی نیز در نرم افزار گمز تهیه گردیده است.

هر کالایی در شبکه حمل ونقل می تواند جابجا شود اما کالاهای فاسد شدنی فضای محدودتری را برای اشتباهات زمانی و تاخیرات به تصمیم گیرندگان می دهد؛ لذا دقت و برنامه ریزی برای انتقال محصولات فاسد شدنی، بیش از دیگر محصولات مورد نیاز است. هدف این پایان نامه طراحی یک شبکه توزیع برای محصولات فاسدشدنی است. مساله مورد بررسی در این مقاله، از نوع p هاب مرکز بوده و ساختار شبکه به صورت سلسه مراتبی و سه سطحی است؛ که شامل گره‎های تقاضا، هاب های سطح دوم و هاب های مرکزی است. هاب های مرکزی تشکیل یک شبکه کامل را داده و هاب ها در شبکه دارای ظرفیت محدود هستند. اهداف مدل پیشنهادی، یافتن بهترین مکان استقرار هاب ها در شبکه و هم چنین بهترین نحوه ی تخصیص گره ها به هاب ها است به گونه ای که هزینه های حمل ونقل شبکه کاهش یافته و بیشینه زمان سفر بین هر جفت از گره های مبدا - مقصد کمینه شود. به منظور حل دقیق مسئله برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط در ابعاد کوچک از نرم افزار GAMS با حل کننده CPLEX و برای حل مسئله در ابعاد بزرگتر از الگوریتم فراابتکاری ترکیبی ژنتیک نامغلوب نوع دوم و الگوریتم جستجوی همسایگی متغیر در نرم افزار MATLAB استفاده شده است. الگوریتم فراابتکاری پیشنهادی، مسائل را در زمان بسیار کمتر و با مقدار اختلاف قابل قبول از نتایج حل دقیق ارائه می دهد. نتایج نشان می دهد که پارامترهای هاب های مرکزی نسبت به هاب های سطح دوم بیشترین تاثیر را بر توابع هدف دارند.

مساله زما ن بندی پروژه منابع محدود شامل مجموعه ای از فعالیت ها می باشد که بایستی بر اساس محدودیت های پیش نیازی و منابع برنامه ریزی گردند. از طرفی پایداری فاکتوری مهم و تاثیر گذار در زمان بندی پروژه ها می باشد که با در نظر گرفتن سیاست های تخفیف و اثرات زیست محیطی و اجتماعی در انتخاب تامین کنندگان می توان اثرات مهم این فاکتور را مشاهده کرد. همچنین شرایط متنوع و تغییرپذیری ها در دنیای واقعی باعث ایجاد عدم قطعیت هایی در مساله مورد بحث می شود. بدین منظور در این تحقیق، مدل جدیدی برای مساله زمان بندی پروژه منابع محدود، با در نظر گرفتن بیشینه سازی ارزش فعلی خالص پروژه و بیشینه سازی درجه زیست-محیطی و بیشینه سازی درجه اجتماعی به عنوان اهداف مساله پیشنهاد شده است که در آن، برای بیان نامعینی و عدم قطعیت هایی مانند زمان و سطح دسترس پذیری منابع پروژه از تئوری مجموعه فازی استفاده شده است. در ادامه تحقیق، با تولید مثال عددی و استفاده از رویکرد محدودیت اپسیلون توسعه یافته، به اعتبارسنجی مدل پیشنهادی پرداخته شده است. همچنین، به دلیل ماهیت NP-Hard بودن مساله موردنظر، برای بدست آوردن پاسخ های مقبول، باید از الگوریتم های فراابتکاری بهره گرفته شود. در این تحقیق، از الگوریتم های فراابتکاری NSGA-II و MOSA استفاده شده است و با استفاده از معیارهای مختلف، عملکرد آن ها مورد ارزیابی قرار گرفته است که طبق نتایج بدست آمده الگوریتم NSGA-II عملکرد بهتری نسبت به الگوریتم MOSA دارد.

مساله زمان بندی پروژه منابع محدود، عبارت است از مجموعه فعالیت هایی که باید بر اساس محدودیت های پیش نیازی و منابع برنامه ریزی شوند به صورتی که زمان اتمام پروژه کمینه شود.در ابتدا پرداختن به اهمیت کنترل و مدیریت پروژه و موضوع زمان بندی مدنظر است که در آن پرداختن به مهم ترین مسائل زمان بندی پروژه منابع محدود که تا امروز انجام شده است. مهم ترین اهدافی که در این پروژه بررسی شده است شامل حداقل کردن ریسک پروژه می باشد که دراین پروژه فعالیت ها که شامل دو نوع الزام آور و غیرالزام آور می باشند و انتخاب فقط ازمیان فعالیت های غیرالزام آور می توان صورت بگیرد.به این صورت که میان فعالیت هایی غیر الزام آور فعالیتی که ریسک کمتری دارد انتخاب می شود.از اهداف دیگر کمینه کردن استراتژی مقابله با ریسک می باشد.مبحث مهم دیگر در تحقیق انعطاف پذیری شبکه پروژه به صورتی که می توان برای بعضی از فعالیت ها از فعالیت جایگزین بهتر استفاده کرد. شرایط پویا و تغییرپذیربودن دنیای واقعی باعث به وجود آمدن عدم قطعیت در اطلاعات می شود. برای عدم قطعیت از روش بهینه سازی استوار مالوی استفاده شده است. در ادامه پروژه با تولید دو مثال و استفاده از روش محدودیت اپسیلون به اعتبارسنجی مدل موجود پرداخته شده است. دربحث مدل قطعی از نمودار پارتو برای مقایسه اهداف استفاده شده است و تاثیر ریسک بر توابع هدف نیز بررسی شده است. مدل استوار نیز با استفاده از رویکرد اپسیلون محدودیت اعتبارسنجی شده است.اثر چند پارامتر غیرقطعی برتوابع هدف و پارامترهای قطعی بررسی شده است.

با توجه به اهمیت و حساسیت جایگاه محصولات دارویی در حوزه مدیریت بحران لذا ضرورت نیاز به مدیریت زنجیره تامین دارویی، که در شرایط بحرانی بتواند محصولات دارویی را در بهترین زمان و مکان به نقاط آسیب دیده برساند و هم چنین در فاز پسا بحران نیز در نحوه جمع آوری و بازیافت مازاد محصولات دارویی عملکرد مناسبی داشته باشد بیش از پیش احساس می شود و به همین دلیل به عنوان موضوع این پژوهش انتخاب شده است و به این منظور از دو مدل ریاضی استفاده شده است که مدل اول در این پژوهش برای بهینه سازی زنجیره مد نظر در فاز بحران و پیش از بحران مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه مدل دوم با بهره گیری از متغیر خروجی مدل اول (میزان کالای ارسالی از انبارها به نقاط آسیب دیده متقاضی) در فاز پس از بحران و تثبیت شرایط طراحی می شود. با توجه به وجود توابع هدف مختلف در دو مدل استفاده شده در این پژوهش به منظور حل این مدل ها و بدست آوردن جواب های بهینه از روش محدودیت اپسیلون در محیط نرم افزار GAMS استفاده شده است. همچنین با بهره گیری از الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک و لینک کردن آن با نرم افزار حل دقیق GAMS به مقایسه جواب های به دست آمده از هر دو روش پرداخته شده است. از نتایج حاصله ملاحظه می گردد که: در مدل اول پارامترهای زمان های حمل و نقل و ظرفیت انبار بر متوسط زمان های تحویل در زنجیره تاثیر گذارند و همچنین پارامترهای تقاضای کل و اهمیت نسبی محصول نیز بر حداقل سازی تقاضای پاسخ داده نشده (عدالت اجتماعی) موثرند درمدل دوم نیز میزان داروی وارد شده به منطقه تاثیر مستقیم بر میزان آلودگی زیست محیطی دارد و به عبارتی هرچه مدیریت و توزیع مناسب تری درفاز بحران داشته باشیم شاهد کاهش آلودگی زیست محیطی در فاز پسا بحران خواهیم بود.

امروزه، بسیاری از سیستم های حمل ونقل از ساختارهای هابی برای انتقال جریان (کالا، مسافر، پیام و ...) از مبدا به مقصد استفاده می کنند. در چنین سیستم هایی، اتخاذ تصمیمات صحیح و به موقع در مورد تسهیلات در طی افق برنامه ریزی اهمیت به سزایی برای تصمیم گیرندگان دارد. زیرا پارامترهای موثر در تعیین تصمیمات، در طی زمان دچار تغییر می شوند و ممکن است طراحی اولیه شبکه حمل ونقل برای آینده مطلوب نباشد. در چنین شرایطی، طراحی مدل های مکان یابی هاب پویا می تواند به تصمیم گیرندگان کمک کند تا بتوانند از تصمیمات بهینه در مورد تسهیلات و بهترین زمان برای اجرای تصمیمات در طی افق برنامه ریزی آگاه شوند. در این رساله، یک چارچوب مدل سازی برای مسئله مکان یابی چنددوره ای هاب با در نظر گرفتن تقاضای وابسته به زمان در یک افق برنامه ریزی زمان-پیوسته ارائه می گردد. ابتدا، یک مدل برنامه ریزی ریاضی چندهدفه با در نظر گرفتن تابع تقاضای وابسته به زمان خطی با پارامترهای قطعی ارائه می شود که در آن، اهداف پایداری شامل کمینه سازی مجموع هزینه های شبکه حمل ونقل، کمینه سازی انتشار آلاینده ها در کمان ها و حداکثر سازی فرصت های شغلی در کل افق برنامه ریزی لحاظ شده است. در مدل پیشنهادی، امکان تنظیم ظرفیت های عملیاتی تسهیلات از طریق افزایش ظرفیت هاب ها و کمان های هاب و انتقال ظرفیت میان هاب ها وجود دارد. روش محدودیت اپسیلون تکامل یافته برای حل یک مسئله نمونه مورد استفاده قرار می گیرد. برای حل نمودهای با ابعاد بزرگتر، یک روش برنامه ریزی پویا پیشنهاد می شود که می تواند نمودهایی از مسئله را تا 25 گره و 6 دوره زمانی حل کند. نتایج حل مسئله، بهترین تصمیمات در مورد تسهیلات و بهترین زمان برای اجرای تصمیمات را از طریق مقادیر بهینه نقاط شکست مشخص می کند. در ادامه، در جهت توسعه مدل قطعی ارائه شده، مدل دیگری تحت عدم قطعیت استوار تقاضا ارائه می گردد. برای حل مدل غیرقطعی از روش دوفاز ترابی-حصینی استفاده شده است. در این روش، در فاز اول، مدل غیرقطعی به کمک روش برتسیماس و سیم به یک مدل معادل قطعی تبدیل می شود و در فاز دوم، جواب های بهینه پارتو حاصل می شوند. برای اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، داده های شبکه ترکیه مورد استفاده قرار می گیرد و نتایج حل مدل در دوحالت مورد مقایسه قرار می گیرد. در حالت اول، پارامترهای تابع تقاضا مقادیر اسمی را اختیار می کنند و در حالت دوم، پارامترهای تابع تقاضا، می توانند تا حداکثر 20 درصد مقادیر اسمی خود تغییر نمایند. نتایج نشان می دهد که در حالت دوم، مجموع ظرفیت انتخاب شده برای تسهیلات، بیشتر از حالت اول است. هم چنین، نتایج تحلیل حساسیت نشان می دهد که با افزایش سطح محافظه کاری مقادیر توابع هدف بهبود نمی یابند.

در دنیای حاضر، رشد جمعیت و به دنبال آن رشد سیستم های حمل ونقل در شهرها علی الخصوص در کلان شهرها روز به روز روبه افزایش است و باعث بروز مشکلات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و رفاهی بسیاری شده است. بنابراین، سازمان های مربوطه دائماً در صدد ارائه ی راهکارهایی برای حل معضلات حمل ونقل و ترافیک هستند. در کلان شهرها به دلیل اینکه زیرساخت های حمل ونقل در آن ها ایجاد شده است، مسئولین اغلب به دنبال راه کارهای رفتاری و محدودیتی و هچنین تغییرات ظرفیت کمان های شبکه ی حمل ونقل شهری می باشند. یکی از رویکردهای مقابله با ترافیک، افزایش ظرفیت کمان های موجود می باشد تا بتوان ترافیک را کنترل، آلودگی های زیست محیطی شهری که به دلیل توقف وسایل نقلیه در ترافیک ها بوجود می آیند را کاهش و همچنین زمان تلف شده ی مردم در مسیرها به دلیل ترافیک را کاهش داد تا امورات روزمره ی جامعه با سرعت بیشتری انجام شود. در این رساله، با فرض وجود زیرساخت های حمل ونقل شهری، سعی شده مدل ریاضی برای تعیین مقدار افزایش ظرفیت کمان ها ارائه گردد به گونه ای که قابلیت اطمینان ظرفیت و قابلیت اطمینان زمان سفر شبکه افزایش یابد و در عین حال هزینه ی تحمیل شده برای این امر، حداقل گردد. در این پژوهش تقاضای سفر در دو حالت، شرایط عادی ترافیک و شرایط اوج ترافیک درنظر گرفته شده است که برای شرایط عادی ترافیک، تقاضای سفر، با عدم قطعیت همراه می باشد همچنین زمان سفر کمان های تشکیل دهنده ی شبکه نیز دارای عدم قطعیت می باشد که با توزیع لاگ نرمال انتقال یافته برآورد می شود. از جمله مفروضات مهم این پژوهش، درنظر گرفتن همبستگی بین تمام کمان های تشکیل دهنده ی یک مسیر، تحت شرایط عدم قطعیت تقاضای سفر و جریان عبوری از کمان ها می باشد. با توجه به مدل سازی دوسطحی چندهدفه احتمالی که ماهیت بهینه سازی مبتنی بر شبیه سازی دارد، از ترکیب روش مونت کارلو و الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرات برای حل آن استفاده شده که با گنجاندن ایده ی پویایی ضرایب اینرسی، یادگیری شخصی و یادگیری جمعی به آن، همگرایی الگوریتم برای حل مدل دوسطحی افزایش خواهد یافت. همچنین با پیاده سازی مدل های ارائه شده روی شبکه های مختلف، اعتبارسنجی صورت گرفته است که کامل ترین آن، تست روی بخشی از شبکه ی حمل ونقل شهری کلان شهر تهران با داده های واقعی می باشد که نتایج مثمرثمری در پی داشته است.

امروزه آلودگی محیط زیست و تولید گازهای آلاینده با تولید و توزیع روزافزون محصول ها، آینده بشریت را در خطر قرار داده است. از این رو، جهت حفظ محیط زیست، اقداماتی از جمله کاهش چشمگیر گازهای آلاینده خصوصا CO2 و CO مورد تاکید اکثر محققین واقع شده است. در زنجیره های تامین پیچیده امروزی، پایدار بودن از منظر اجتماعی و زیست محیطی علاوه بر تاکید صِرف بر کمینه سازی هزینه ها اهمیت زیادی به دست آورده است. در این رساله با توجه به شکاف تحقیقاتی ابتدا به مسئله مسیریابی محصول در زنجیره تامین حلقه بسته به منظور کاهش انتشار CO2 و CO با استفاده از تکنیک بهینه سازی استوار در توزیع محصول پرداخته شده است. وجود عدم قطعیت برخی پارامترها از جمله تقاضا در دنیای واقعی همراه با هدف های نامتجانس ما را به توسعه یک مدل استوار فازی چندهدفه وا داشت. در ادامه مدل توسعه داده شد و به ارائه مدل یکپارچه مسیریابی محصول در زنجیره تامین حلقه بسته پایدار پرداخته شده است. برای مسئله مورد نظر، یک مدل ریاضی سه هدفه ارائه شده است که اهداف آن عبارتند از: کمینه سازی هزینه های زنجیره تامین ؛ حداکثرسازی مسئولیت اجتماعی یا فواید اجتماعی و بالاخره کمینه سازی اثرات مضر زیست محیطی. از این رو در کل دو مدل ارائه شده است. مدل دوم در مقایسه با مدل اول، سه هدف مذکور را در قالب زنجیره تامین حلقه بسته پایدار در نظر گرفته و هدف نسبت تقاضای تامین نشده را در نظر نمی گیرد. با توجه به پیچیدگی بسیار بالای مساله، جهت بررسی اعتبار مدل از روش ال پی متریک و سپس حل در محیط نرم افزار گمز برای مسائل با اندازه کوچک استفاده شده و برای مسائل با اندازه بزرگتر، روش های فرابتکاری برای حل مدل ها پیشنهاد شده که در این تحقیق روش بهینه سازی زنبور توسعه یافته است. برای ارزیابی جواب ها تعدادی نمونه آزمایشی حل گردیده و جهت اثبات کارایی این الگوریتم، نتایج حل آن با نتایج حل الگوریتم ژنتیک با توجه به شاخص های مقایسه ای کیفیت، پراکندگی و یکنواختی و همچنین زمان حل روی نمونه ها با یکدیگر مقایسه شده اند. مقادیر شاخص های کیفیت و پراکندگی نشان دهنده توانایی و قدرت بالای الگوریتم زنبور نسبت به الگوریتم ژنتیک در دستیابی به جواب نزدیک بهینه و همچنین توانایی بالاتر برای اکتشاف و استخراج ناحیه شدنی جواب است. نتایج شاخص یکنواختی و زمان حل نیز نشان داد، الگوریتم ژنتیک نسبت به الگوریتم زنبور دارای زمان حل کمتر بوده و فضای جواب را به صورت یکنواخت تر جستجو می کند.

از موضوعات مهم در مسائل مسیر یابی موجودی می توان به مساله حمل و نقل مواد خطرناک که شامل ضایعات پزشکی، مواد سوختنی و اشتعال زا می باشد اشاره کرد، مواد خطرناک هم برای محیط زیست و هم سلامت انسان به دلیل مواد سمی آنها مضر هستند. با این حال ، آنها برای حفظ سبک زندگی صنعتی ضروری هستند و اغلب در حمل و نقل بار ظاهر می شود. در این تحقیق به مسئله مسیریابی موجودی برای مواد خطرناک ( نظیر اقلام دارویی) در زنجیره تامین پایدار می پردازیم. در مسائل مربوط به لجستیک مواد خطرناک در واقعیت با محدودیت-های مختلفی روبرو هستیم که مهم ترین فاکتور درنظرگرفتن ریسک است. لازم به ذکر است در نظرگرفتن معیار سطح ریسک پذیری باعث کاهش خطرات ناشی از حمل مواد خطرناک و تصادفات در حمل و نقل می شود. از طرف دیگر در نظر گرفتن عدم قطعیت موجب رسیدن به جواب‎هایی نزدیک به واقعیت در مدل ها می شود و اثر اقتصادی و زیست محیطی زنجیره تامین را در افق های متوسط و بلند مدت تحت تاثیر قرار می دهد، همچنین تقاضا در این مدل غیر قطعی بوده و برا ساس رویکرد سناریو محور تحت دو سناریو بررسی خواهد شد. مدل ریاضی ارائه شده برای این زنجیره، یک مدل چند هدفه ی غیرخطی می باشد که با استفاده از روش اپسیلون محدودیت و سالور بارون در محیط نرم افزار GAMS اعتبارسنجی مدل انجام شده است. همچنین برای حل مساله در ابعاد بزرگ از الگوریتم ژنتیک مرتب سازی نامغلوب با استفاده از جستوی محلی استفاده شده و با ارائه مثال های مختلف به تحلیل و بررسی نتایج پرداخته شده است.

مساله مکان یابی هاب در مواقعی نیاز است که مقدار جریان بین نقاط مبدا و مقصد زیاد است و برقراری ارتباط مستقیم میان همه ی جفت بخش ها ناممکن ویا بسیارپرهزینه است. این مسائل در زمینه های متعددی ازجمله خطوط هوایی، زمینی، دریایی، تحویل محموله های پستی استفاده می شوند. هدف این تحقیق، مدل سازی و حل مسئله مکان یابی هاب سلسله مراتبی ظرفیت دار با بیشینه سازی سود است. شبکه هاب سلسله مراتبی طراحی شده، به صورت یک شبکۀ سه سطحی متشکل از هاب های مرکزی، هاب های غیر مرکزی و گره های تقاضا است. در مدل پیشنهادی، با توجه به تابع هدف بیشینه سازی سود ، که تفاضل درآمد از هزینه های حمل ونقل و فعال سازی لینک ها می باشد؛ در خصوص مکان و تعداد هاب ها و میزان برآورده کردن تقاضا، تصمیم بهینه گرفته می شود. برای حل مدل موردبحث از نرم افزار بهینه سازی GAMSاستفاده شده و با توجه به NP-Hardبودن مسائل هاب، به منظور حل مسئله در ابعاد بزرگ، الگوریتم فرا ابتکاری گرگ خاکستری در محیط نرم افزار متلب پیشنهادشده است. نتایج حل مدل با این الگوریتم، نشان می دهد که الگوریتم قادر به حل مسئله با جوابی بسیار نزدیک به جواب بهینه خواهد بود. برای حل این مسئله از مجموعه داده های AP و داده های شبکه ی ترکیه استفاده شده است. مهم ترین دستاور این تحقیق توسعه مدل هایی در راستای بقا شرکت ها در عرصه های خدماتی با توجه به درآمدزایی آن ها می باشد.

هاب ها امکاناتی برای انجام سوئیچینگ، انتقال و مرتب سازی جریان بین گره ها هستند. در مسائل مکانیابی هاب، تاسیسات هاب در جهت برآورده کردن تقاضای گره ها مکانیابی می شوند. زمانی که برقراری ارتباط مستقیم بین همه نقاط شبکه ناممکن و یا پرهزینه است، مساله مکانیابی هاب مطرح می شود و این تسهیلات با اتصال تعداد زیادی از جفتهای مبدا و مقصد، باعث بهبود و بهینه سازی جریان و انتقال کالا در شبکه می شوند. مدلی که در این تحقیق مورد بررسی و مطالعه قرارگرفته مساله مکانیابی p- هاب با قابلیت جابجایی و تحرک همراه با محدودیت ظرفیت است. برای تطبیق با تغییرات محیطی حاصل از گذر زمان، مدل از نوع پویا درنظر گرفته شده است. حوزه مورد بررسی در این مطالعه، مکانیابی تسهیلاتی است که زمان پاسخ دهی آنها به تقاضای مشتریان دارای اهمیت و حساسیت بالایی است و در عین حال پارامترهای تاثیرگذار در طول زمان دچار تغییر می شوند. بنابراین هدف اول این مطالعه حداکثر کردن تقاضاهای پاسخ داده شده از طریق کاهش زمان سفر و هدف دوم به حداقل رساندن هزینه ها است؛ درنتیجه سه ویژگی مهم که عبارتند از قابلیت تحرک هاب ها، استفاده از تابع هدف مرکز و تخصیص از نوع چندگانه در این مدل لحاظ شده است. جابجایی و تحرک هاب ها به صورت تجهیزات سیار در دوره های بعد و از طریق زیرساختهای حرکتی ممکن می شود که هزینه های مربوط به آن در مدل منظور شده است. در این تحقیق سعی شده هم از روشهای کلاسیک و هم روشهای هوشمند در مواجه با مدل پیشنهادی چندهدفه استفاده شود. روش Goal programming و دیتاست AP برای اعتبار سنجی و تحلیل حساسیت مدل نسبت به تعداد هابهای فعال در هر دوره و هزینه جابجایی هابها و همچنین روش Goal attainment برای حل مدل در ابعاد کوچک مورد استفاده قرار گرفته است؛ به علاوه روشهای هوشمند NSGA-II و MOPSO برای تقریب جبهه پارتویی مدل در ابعاد کوچک و بزرگ گسترش و استفاده شده اند. همزمان یک الگوریتم جستجوی محلی جهت محاسبه مقادیر بهینه متغیرهای تصمیم مدل، طراحی و در درون الگوریتمهای فراابتکاری بکار رفته است. پارامترها در الگوریتمهای هوشمند با استفاده از روش تاگوچی تنظیم شده است. در نهایت نتایج حاصل از روشهای حل کلاسیک و هوشمند، بر اساس پنج معیار ارزیابی مختلف بررسی و با یکدیگر مقایسه می شوند. نتایج مقایسات برتری روش Goal attainment را نسبت به NSGA-II و MOPSO و همچنین برتری NSGA-II را نسبت به MOPSO نشان می دهد

هدف این پژوهش، مدل سازی و حل مساله مکان یابی هاب در سیستم حمل و نقل اتوبوس شهری با در نظر گرفتن انتخاب نقاطی به عنوان هاب های بالقوه و امکان تخصیص چندگانه است. در این تحقیق، یک مدل دو هدفه ارائه شده است که ابتدا از بین نقاط یک شبکه ی حمل و نقل عمومی شهری، با روش تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس، چند نقطه که بیشترین پتانسیل برای احداث هاب را دارند به عنوان نقاط بالقوه انتخاب می شوند . سپس شبکه ی مذکور و هاب های بالقوه مشخص شده به عنوان ورودی مدل ریاضی در نظر گرفته می شود. هدف اول مدل به دنبال کمینه کردن هزینه حمل و نقل، هزینه ی احداث هاب ها و هزینه ی ایجاد مسیرهای بین هاب ها است و هدف دوم بیشترین زمان انتقال مسافرین را کمینه می کند. مدل ارائه شده در خصوص تاسیس و مکان یابی هاب ها و هم چنین طراحی مسیرهای انتقال جهت پاسخگویی به تقاضای مسافرین تصمیم گیری می کند. در نهایت این مدل با داده های شبکه ی مندل(Mandls) و شبکه سایوکس فالز(sioux falls) حل می شود. از آن جا که مساله ی مذکور جزء مسایل NP-hard می باشد، از الگوریتم آزاد سازی لاگرانژ برای حل مدل در ابعاد متوسط و بزرگ استفاده شده و نتایج محاسباتی ارائه می شود.

هدف این پایان نامه، توجه به یکی از ویژگی ها و جزئیات بازار مصرف، یعنی فاصله فروشگاه ها تا مصرف کنندگان، به عنوان عاملی برای جذابیت فروشگاه ها از دید مشتریان و رضایت مندی آن ها است، که از جمله ی مهم ترین اهداف زنجیره تامین نیز به شمار می رود. هم چنین، با تغییر در این فواصل و میزان تقاضا و نیز قیمت مجوز نشر آلودگی تحت سناریوهای مختلف، میزان خدمت رسانی به مصرف کنندگان و نیز تاثیری که می تواند بر تعداد تسهیلات تاسیس شده و هزینه های مختلف شبکه توزیع از جمله هزینه تاسیس، نگهداری موجودی، حمل ونقل تولیدکننده و مصرف کننده، میزان آلایندگی شبکه و هم چنین هزینه مبادله مجوز نشر آلودگی داشته باشد، بررسی می شود. در این پایان نامه، دو مدل پیشنهاد شده که در مدل اول، از روش ماکزیمم پوشش برای بیشینه کردن پوشش گره های تقاضا (مشتریان) استفاده شده و در خصوص نحوه تخصیص آن ها تصمیم گیری می شود و در مدل دوم، با استفاده از جواب های به دست آمده از مدل اول، حداقل هزینه های مختلف تولیدکننده و مصرف کننده محاسبه می شود. هم چنین برای ارزیابی مدل نیز، یک مثال عددی حل شده و زنجیره تامین کارخانه قند بیستون کرمانشاه به عنوان مطالعه موردی، بررسی شده است. برای بررسی و تحلیل نتایج، از نرم افزار GAMS با حل کننده CPLEX استفاده شده است. اما در نهایت نتیجه گرفته شد که تصمیم افزایش فاصله پوششی و کاهش میزان خدمت رسانی در واقعیت به ضرر مصرف کننده و تولیدکننده بوده و میزان آلایندگی را افزایش خواهد داد و نیز با وجود هزینه بردار بودن اجرایی کردن قانون تجارت کربن و جایگزینی وسیله نقلیه سبز در مطالعه موردی، نه تنها هزینه های کلی شبکه افزایش پیدا نکرده، بلکه تا حدی کمی هم کاهش یافته است و اینگونه تصمیمات علاوه بر درنظرگرفتن منفعت محیط زیست ممکن است در شرایطی برای تولیدکننده هم صرفه اقتصادی داشته باشد.

مسائل مکان یابی هاب زیر مجموعه ای از مسائل بهینه سازی شبکه ای هستند و کارکردهای هاب در عمل به سه مورد کلی، تغییر جهت و مسیر، انتقال و مرتب سازی تقسیم می شود. با مطالعه ادبیات توانستیم، بخش قابل توسعه ادبیات، که توجه همزمان به حمل و نقل چندوجهی، قابلیت اطمینان مسیر های ارتباطی و ساختار سلسله مراتبی در طراحی شبکه هاب است را شناسایی نماییم. زیرا از یک سو، ایجاد یک شبکه سلسله مراتبی از منظر ارتقاء کارایی شبکه (کم کردن هزینه) و بهبود اثربخشی آن (حداکثر کردن دسترسی به خدمات) دارای اهمیت است و از سوی دیگر افزایش سطح قابلیت اطمینان مسیرهای ارتباطی ارائه خدمات، توام با سرعت منطقی آن در قالب یک شبکه سلسله مراتبی موضوع اولویتدار بعدی است. اما با توجه به گستردگی شبکه های ارتباطی در جهان، حمل تک وجهی در ابعاد وسیع غیراقتصادی است، بنابراین حمل چند وجهی که هزینه جریان را با بکارگیری تسهیلات متفاوت (هوایی و زمینی) کاهش می دهد، برای تکمیل شدن یک شبکه، ضروری است. بنابراین سوال پیشروی این پژوهش، چگونگی طراحی یک مدل مکان یابی هاب سلسله مراتبی مطمئن با حمل چند وجهی است. نوآوری دیگر این تحقیق، ارائه یک روش جدید و تسهیل کننده مراحل حل مدل های مکان یابی هاب است. در این رویکرد کارایی گره ها و مکان های مورد مطالعه، به عنوان مراکز تاسیس بالقوه تسهیلات هاب توسط یک روش ترکیبی AHP-DEA مورد ارزیابی قرار دادیم و گره های کارا را در قالب یک مجموعه مکان های بالقوه تاسیس هاب تعریف کردیم. با انگیزه توسعه حمل چندوجهی و قابلیت اطمینان در مساله مکان یابی هاب، یک مدل جدید ریاضی با عنوان مساله مکان یابی هاب چندوجهی مطمئن طراحی نمودیم، که رویکرد آن در جهت حداقل سازی تقاضای از دست رفته است. با توجه به پیچیدگی مساله و قرار گیری آن در مجموعه مسائل NP-Hard ، از الگوریتم آزادسازی لاگرانژ استفاده کردیم و با بهره گیری از برخی ویژگی های مدل، تکنیک های پیش پردازش و نامساوی های معتبر تا حد ممکن حد پایین جواب بهبود دادیم. اما در آخر به طراحی مدل ریاضی مساله مکان یابی هاب سلسله مراتبی چندوجهی مطمئن پرداختیم، که دارای مدل جدید و منحصر به فردی است، که محدودیت ها و متغیرهای آن را با بررسی و تامل در ادبیات انتخاب نمودیم تا حجم محاسبات و زمان حل، همزمان با خروجی مطلوب در سطح مناسبی قرار گیرد. با توجه به پیچیدگی مساله، روش آزادسازی لاگرانژ توسعه دادیم و روند تغییرات زمان حل، کیفیت جواب و نرخ بهبود جواب الگوریتم پیشنهادی را ارزیابی نمودیم. در این ارزیابی تمامی تحلیل های کمی را بر روی داده های مشهور CAB و IAD انجام دادیم. انتخاب استراتژیک مکان تسهیلات هاب ها، اطمینان از لحاظ نمودن جزئیات بیشتر در انتخاب محل تسهیلات هاب، اطمینان از لحاظ نمودن انتخاب مسیرها بر مبنای قابلیت اطمینان بیشتر و ارتقاء سطح خدمت دهی، تعیین مد های حمل و نقلی که در هر سطح از ساختار سلسله مراتبی شبکه باید ارائه خدمت نمایند، از نتایج تحقیق هستند.

مساله مکانیابی هاب در جایی مطرح می شود که با سیستم هایی مواجه هستیم که در آن لزوم انتقال کالا، اطلاعات و مسافر بین جفت بخش های تشکیل دهنده آن زیاد است. در این تحقیق مساله مکان یابی هاب سلسله مراتبی چند وجهی چند محصولی معرفی شده است که تقاضا ها قطعی نبوده و برای تخمین آن ها از متغیر های فازی شهودی استفاده شده است. تابع هدف مساله به صورت کمینه سازی مجموع هزینه حمل و نقل در شبکه است، به گونه ای که مکان بهینه هاب ها و نحوه تخصیص گره های غیر هاب به هاب ها و تخصیص هاب های زمینی به هاب های هوایی و نوع وسایل نقلیه لازم در هر مسیر، مشخص می گردد. ساختار مدل به صورت سلسله مراتبی است و به صورت یک شبکۀ سه سطحی متشکل از هاب های مرکزی، هاب های غیر مرکزی و گره های تقاضا است که به شکل ستاره-تور-ستاره به یکدیگر متصل می شوند. در این تحقیق یک مدل ریاضی چهار اندیسه برای مساله ارائه گردیده است. برای حل مدل مورد بحث از نرم افزار بهینه سازی GAMS استفاده شده و با توجه به Np-Hard بودن مسائل هاب، به منظور حل مساله در ابعاد بزرگ الگوریتم فرا ابتکاری ژنتیک در محیط نرم افزار متلب پیشنهاد شده است. نتایج حل مدل با این الگوریتم، نشان می دهد که الگوریتم قادر به حل مساله با جوابی بسیار نزدیک به جواب بهینه خواهد بود. در این تحقیق از مجموعه داده های شناخته شده AP و شبکه پستی ترکیه استفاده شده است.

در عصر حاضر دستیابی به رشد اقتصادی از طریق ارتقای بهره وری از مهمترین اهداف اقتصادی کشورها به شمار می رود. ارتقای بهره وری طی استفاده بهینه از عوامل تولید حاصل می گردد و باعث رشد اقتصادی مستمر و تولید پایدار می شود. با توجه به نقش مهم بانک ها در توسعه کشور و هم چنین تعدد شعب آن ، ارزیابی بهره وری شعب بانک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تحلیل پوششی داده ها یکی از ابزارهای مفید در زمینه ارزیابی بهره وری است. به همین خاطر در این تحقیق از مدلDEA دو مرحله ای برای ارزیابی کارایی، اثربخشی و بهره وری سیستم بانکی استفاده می شود. فرآیند دو مرحله ای خصوصیتی انحصاری دارد، که مرحله اول از ورودی هایی استفاده کرده و خروجی هایی را تولید می کند که این خروجی ها، ورودی های مرحله دوم را تشکیل می دهند. سپس مرحله دوم با استفاده از اندازه های واسطه یا تولیدات میانی، خروجی های نهایی سیستم را تولید می نماید. مراحل مختلف رتبه بندی بر اساس روش کاردینالیتی نسبی برای سنجش کارایی، اثربخشی و بهره وری سیستم بانکی با ساختار سری که فرآیندهای واسطه ای را نیز در بر می گیرد استفاده خواهد شد. در خاتمه یک مثال واقعی از سیستم بانکی برای نشان دادن کاربرد تحقیق بیان شده و نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار GAMS ارائه می شود.

توزیع محصولات بخصوص در مسافت های طولانی توسط شبکه حمل چندوجهی صورت می پذیرد و مدیر لجستیک باید در مورد روش حمل، نقاط تعویض روش حمل و مسیر حمل چندوجهی تصمیم گیری کند. اهمیت روز افزون حمل چندوجهی باعث رشد شرکت های ارائه دهنده خدمات حمل چندوجهی و همچنین افزایش تعداد تحقیقات در این زمینه شده است. از سوی دیگر هر سیستم توزیعی که از انبار برای توزیع محصولات مابین مشتریان استفاده کند، با یک مساله مکان یابی-مسیریابی روبرو می شود. این مطالعه، انتخاب مسیر چندوجهی از تولیدکننده تا انبار توزیع را با مساله مکان یابی-مسیریابی از انبار تا مشتریان ترکیب می کند. همچنین به منظور افزایش رضایت مشتریان، پنجره های زمانی دریافت کالا برای مشتریان در نظر گرفته شده است تا مشتریان کالاها را در زمان های دلخواه و مناسب خود دریافت کنند. همچنین برای نزدیک تر کردن مساله به شرایط دنیای واقعی، تقاضای مشتریان بصورت اعداد فازی مثلثی در نظر گرفته شده است. سه مدل ریاضی مختلف برای ترکیب مساله حمل چندوجهی و مساله مکان یابی مسیریابی ساده، با پنچره زمانی و با تقاضای فازی پیشنهاد شده است. همچنین برای در نظر گرفتن انواع معیارهای کمی و کیفی در انتخاب نوع روش حمل، از رویکرد تصمیم گیری DEA فازی با یک مثال کاربردی استفاده شده است. نوآوری دیگر این پژوهش، توسعه یک الگوریتم ژنتیک دو بخشی برای حل مدل های پیشنهادی بوده است. برای اعتبارسنجی مدل ریاضی و نشان دادن عملکرد الگوریتم پیشنهادی، مثال های عددی با سناریوهای مختلف و با استفاده از اطلاعات موجود در تحقیقات گذشته تولید شده و با استفاده از نرم افزار بهینه سازیGAMS و الگوریتم ژنتیک پیشنهادی حل شده است. نتایج نشان از عملکرد مناسب الگوریتم دارد.

در سال های اخیر با اعمال فشارهای زیادی از جانب مشتریان، دولت و سازمان های غیردولتی بر عملکرد کارخانه ها و برحسب افزایش آگاهی های اجتماعی و زیست محیطی، در کنار اهداف اقتصادی، توسعه پایدار در مدیریت زنجیره تامین به مسئله و چالشی مهم تبدیل شده است که منجر به ترکیب اهداف چندگانه در بررسی مسائل شده است. زنجیره تامین پایدار به معنای در نظر گرفتن همزمان جنبه های زیست محیطی و اجتماعی با مسائل اقتصادی در مدیریت اطلاعات، مواد و جریان سرمایه است؛ به طوری که اهدافی نظیر کمینه سازی هزینه ها و آلاینده های زیست محیطی را همزمان با بیشینه سازی مطلوبیت اجتماعی در نظر بگیرد. یک بعد مهم در طراحی شبکه های توزیع زنجیره تامین، در نظر گرفتن انواع محدودیت های موجود در دنیای واقعی و گنجاندن آن ها در مسائل کلاسیک شبکه های توزیع است. مسئله مکان-یابی- مسیریابی با تعیین مکان بهینه تسهیلات و مسیرهای وسایل نقلیه برای خدمت دهی به مشتریان با در نظر گرفتن محدودیت ها و شرایط مختلف سعی در برآورده ساختن تقاضاهای تمام مشتریان و حداقل کردن هزینه ها دارد. ازجمله فرضیات کاربردی در این مسئله، فرض باز در نظر گرفتن تورهاست که به ظهور مسئله »مکان یابی- مسیریابی باز » می انجامد که در دنیای کنونی با توجه به اهمیت یافتن مسئله برون سپاری از اهمیت قابل توجهی برخوردار شده است. همچنین با در نظر گرفتن این مفهوم در رویکرد تازه تری به نام «پایداری» می توان گامی نوین در راستای رسیدن به اهداف چندگانه برداشت؛ به طوری که منجر به معرفی مسئله مکان یابی-مسیریابی باز در زنجیره تامین پایدار با استفاده از ادغام مفاهیم چندهدفه بودن، مکان یابی-مسیریابی باز و پایداری در زنجیره تامین و واقعی تر شدن مسئله خواهد شد. در این پژوهش با استفاده از مفهوم مدلسازی ریاضی چندهدفه، سعی بر پیشبرد همزمان سه هدف اصلی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با در نظر گرفتن سه لایه اصلی شامل تامین کننده تا تولیدکننده، تولیدکننده تا توزیع کننده، توزیع کننده تا مشتری شده است. اهداف مدل ریاضی، حداقل سازی هزینه های عملیاتی و آلاینده های زیست محیطی و حداکثرسازی مزایای اجتماعی است. همچنین به منظور اعتبار سنجی مدل ارائه شده، تعدادی مسئله نمونه به صورت تصادفی و با کمک گرفتن از داده های مقالات معتبر، تولید گردید و در محیط نرم افزار بهینه سازی GAMS با روش محدودیت اپسیلون

یکی از مسائلی که امروزه در حوزه صنعت و خدمات از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ برنامه ریزی سیستم های لجستیک و زنجیره تامین است که مساله مکان یابی-مسیریابی، از مهم ترین مسائل این حوزه محسوب می شود. مطالعات صورت گرفته در حوزه سیستم های لجستیک و زنجیره تامین نشان داده که هنگام مکان یابی دپوها، اگر مسیرهای حمل و نقل وسایل نقلیه نادیده گرفته شوند هزینه های سیستم لجستیک ممکن است بیش ازحد افزایش یابد. به همین علت در مدل مساله مکان یابی-مسیریابی، دو هدف مکان-یابی دپوها و مسیریابی وسایل نقلیه به صورت همزمان مدنظر قرارگرفته است. در این پایان نامه یک مدل ریاضی جدید و دو روش حل فراابتکاری برای مساله مکان یابی-مسیریابی ارائه شده است. برای اینکه مساله مذکور با شرایط واقعی سازگار باشد؛ امکان خرید یا اجاره وسایل نقلیه در نظر گرفته شده و محدودیت هایی مثل ظرفیت وسایل نقلیه و انبارها و حداکثر زمان در دسترس بودن وسایل نقلیه در نظر گرفته شده است. مدل ریاضی مساله مطرح شده با دو هدف حداقل نمودن هزینه های اقتصادی که شامل هزینه استقرار انبارها و هزینه های حمل و نقل در تورها می باشد و حداکثر نمودن سرویس رسانی به مشتریان یا به عبارت دیگر ماکزیمم نمودن میزان کل تقاضای ارسالی به مشتریان طراحی شده است. برای حل مدل پیشنهادی از روش محدودیت اپسیلون کارا در محیط نرم افزار بهینه سازی GAMS استفاده شده است و به دلیل پیچیدگی بالای این مساله و زمان بر و غیرممکن بودن حل مدل در ابعاد بزرگ به وسیله روش محدودیت اپسیلون، از نسخه دوم الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب و الگوریتم ازدحام ذرات چندهدفه استفاده شده است. پارامترهای اولیه این الگوریتم ها با روش تاگوچی تنظیم می شود. کارایی روش پیشنهادی با استفاده از شاخص های عملکردی کمی و کیفی و مقایسه جواب های چندین مساله موردبررسی قرارگرفته است.

در این پایان نامه به ارائه مدل تصمیم گیری برای تعیین اولویت های استراتژیک در مدیریت زنجیره تامین پایدار تحت شرایط عدم قطعیت با مطالعه موردی شرکت تولید کننده قطعات بتنی پیش ساخته ایثار پرداخته شده است. تحقیق حاضر از لحاظ روش انجام، تحقیق توصیفی از شاخه پیمایشی و از نظر هدف ، کاربردی است.در این تحقیق، ابعاد مشتریان، تامین کنندگان، فرایندهای پایداری داخلی ، رشد و یادگیری ، ابعاد اقتصادی، محیطی و اجتماعی بعنوان ابعاد پایداری زنجیره تامین و همچنین شاخصهای هزینه، کیفیت، اعتماد، انعطاف پذیری و نوآوری بعنوان اولویتهای استراتژیک در نظر گرفته شده اند.براساس ابعاد پایداری و شاخصهای مربوط به اولویتهای استراتژیک زنجیره تامین، پرسشنامه طراحی و در اختیار 8 نفر از کارشناسان و خبرگان در زمینه زنجیره تامین پایدار و تیم مدیریت استراتژیک در شرکت تولید کننده قطعات بتنی ایثار که بیشترین آشنایی و سابقه کار را در زمینه موضوع تحقیق دارند، قرار گرفت. پس از گردآوری داده های تحقیق، ابتدا با استفاده از آزمون دوجمله ای ابعاد پایداری و شاخصهای استراتژیک بررسی و ارزیابی گردیده اند. سپس با استفاده از روش تلفیقی ANP فازی و دیمتل فازی، ابعاد مشتریان، تامین کنندگان، فرایندهای پایداری داخلی ، رشد و یادگیری ، ابعاد اقتصادی- محیطی و اجتماعی رتبه بندی و وزن دهی شده اند. در نهایت با توجه به وزنهای ابعاد پایداری و روش تاپسیس فازی، شاخصهای هزینه، کیفیت، اعتماد، انعطاف پذیری و نوآوری بعنوان اولویتهای استراتژیک رتبه بندی و ارزیابی گردیده اند.نتایج تحقیق نشان داد: اولاً) شاخصهای هزینه، کیفیت، اعتماد، انعطاف پذیری و نوآوری بعنوان یک معیارهای استراتژیک بر پایداری زنجیره تامین موثر هستند؛ دوماً) براساس روش تلفیقی ANP فازی و دیمتل فازی، جهت ایجاد پایداری زنجیره تامین، "بعد اجتماعی" در رتبه اول، "بعد اقتصادی" در رتبه دوم، "بعد تامین کنندگان" در رتبه سوم، "بعد محیطی" در رتبه چهارم، "فرایندهای پایداری داخلی" در رتبه پنجم، "بعد مشتریان" در رتبه ششم و "بعد رشد و یادگیری" در رتبه هفتم می باشد؛ و سوماً) براساس نتایج حاصل از روش تاپسیس فازی جهت رتبه بندی اولویتهای استراتژیک در زنجیره تامین، شاخص " نوآوری " در رتبه اول، " شاخص اعتماد" در رتبه دوم، "شاخص انعطاف پذیری" در رتبه سوم، " شاخص هزینه" در رتبه چهارم و در نهایت " شاخ

در چند دهه اخیر نگاه ترکیبی به مسائل زنجیره تامین مورد استقبال محققین قرار گرفته است. هدف از این نوع نگاه به مسائل، دستیابی به نتایج بهتر و اتخاذ تصمیماتی صحیح تر توسط مدیران زنجیره تامین بوده است. یکی از این مسائل ترکیبی که استقبال گسترده ای از آن، به ویژه در سال های اخیر شده است، مسائل مکان یابی-مسیریابی است که از ترکیب دو مساله مسیریابی وسیله های نقلیه و مکان یابی احداث تسهیلات به دست می آید. انواع مختلف این مساله در سال های اخیر توسط محققین ارائه شده است. یکی از مواردی که می توان در مسائل مکان یابی-مسیریابی به آن ها پرداخت و توجه کم تری به آن شده است، حوزه محصولات فاسدشدنی است. محصولات فاسدشدنی در دنیای کنونی به بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم تبدیل شده است و تقاضا برای مصرف محصولات فاسدشدنی و تازه رو به افزایش است. برخی از محققین نیز حوزه محصولات فاسدشدنی را به عنوان هدف تحقیقات خود انتخاب کرده اند. از طرفی دیگر با توجه به بازار رقابتی امروزی به دست آوردن سطح بالای رضایت مشتری، مدیران را وادار به اقداماتی می کند که پنجره زمانی یکی از آن ها می باشد. با توجه به اهمیت این دو حوزه تحقیقاتی و توجه کم محققین به صورت همزمان به این دو مساله، در این پژوهش یک مدل برنامه ریزی ریاضی دو هدفه برای مساله مکان یابی-مسیریابی محصولات فاسدشدنی همراه با پنجره زمانی ارائه شده که هدف اول آن کمینه کردن هزینه های عملیاتی و هدف دوم حداکثر کردن عمر ماندگاری محصولات می باشد. همچنین به منظور اعتبار سنجی مدل ارائه شده، تعدادی مساله نمونه به صورت تصادفی و با کمک گرفتن از داده های مقالات معتبر تولید گردید و در محیط نرم افزار بهینه سازی GAMS با روش محدودیت اپسیلون بهبود یافته حل شده است. به دلیل پیچیدگی بالای این گونه مسائل، افزایش نمایی زمان حل با افزایش ابعاد مساله، روش فرا ابتکاری NSGA-II برای حل این مساله در ابعاد بزرگ پیشنهاد شده و نتایج محاسباتی و مقایسات انجام شده بیانگر کارائی الگوریتم ارائه شده است.

هاب ها عنصری حیاتی در شبکه های ارتباطی و حمل ونقل هستند که نقش مهمی در جابجایی جریان (اطلاعات،مسافریا کالا) ایفا می کنند. به همین منظور طراحی یک شبکه هاب با قابلیت اطمینان بالا با توجه به اهمیت موضوع امری بسیار حیاتی است. زیرا خرابی یک هاب در شبکه باعث کاهش کارایی کل شبکه در انتقال صحیح جریان می شود. در این تحقیق یک مدل ریاضی دوهدفه برای حالت قبل و بعد از خرابی هاب ها طراحی شده است؛ که هدف اول با درنظرگرفتن قابلیت اطمینان قصد دارد حداکثرجریان را در شبکه عبور دهد و هدف دوم با درنظرگرفتن هاب پشتیبان قصد دارد از هدررفتن جریان ناشی از خرابی هاب جلوگیری کند. برای حل این مسئله که اهداف آن دارای وابستگی می باشد از روش لکسیوگرافی استفاده شده چرا که روش حل مناسبی برای مسائلی است که توابع هدف آنها دارای اولویت یا وابستگی می باشد. چندین نوع مثال از مجموعه داده های CAB, IAD در ابعاد مختلف برای اعتبار سنجی این مسئله تولید شده است؛ که در ابعاد پایین برای حل مسئله از حل کننده CPLEX در نرم افزار GAMS استفاده شده است. از آنجا که مسئله مکانیابی هاب یک مسئله NP-Hard است، برای حل مسئله درابعاد بزرگ از یک الگوریتم فراابتکاری ترکیبی به نام ممتیک استفاده شده است که از ترکیب الگوریتم ژنتیک با الگوریتم شبیه سازی تبرید به دست آمده است.در واقع برای جستجوی همسایگی از الگوریتم شبیه سازی تبرید استفاده می شود.در این تحقیق، این نتیجه حاصل شد که در نظرگرفتن هاب پشتیبان و قابلیت اطمینان مسیر باعث افزایش جریان انتقالی در شبکه نسبت به حالتی که هاب پشتیبان استفاده نشده گردیده است.

این پژوهش به بررسی مساله انتخاب تامین کننده در یک زنجیره تامین سه سطحی شامل تخفیف های هزینه حمل ونقل می پردازد. فرض بر این است که تامین کنندگان و انبارها دارای ظرفیت محدود هستند. دو تابع هدف ناسازگار برای این مساله در نظر گرفته می شود که عبارتند از کمینه کردن هزینه های لجستیک از جمله خرید، حمل ونقل و نگهداری و کمینه کردن زمان تدارک کالا (لید تایم). ابتدا یک مدل برنامه ریزی ریاضی برای مساله ارائه شده، سپس به منظور بهینه سازی همزمان دو تابع هدف و تولید جواب های پارتویی مساله، الگوریتم NSGA II برای حل مساله در ابعاد بزرگ توسعه داده می شود. در نهایت برای آزمودن کارآیی الگوریتم پیشنهادی، تعدادی مساله نمونه در اندازه های مختلف تولید و حل می شوند. مقایسه نتایج حاصل از حل مدل ریاضی به روش اپسیلون محدودیت در محیط نرم افزار GAMS و الگوریتم فرا ابتکاری حاکی از کارآیی الگوریتم پیشنهادی می باشد.

یک شبکه ی زنجیره تامین سبز مناسب می تواند به صورت قابل ملاحظه ای بر عملکرد زنجیره ی تامین و محیط زیست تاثیر داشته باشد. چنین شبکه ای می بایست زنجیره تامین را به سوی مدیریت کارا و اثربخش در جهت افزایش سود، تاثیرات پایدار بر محیط و پاسخگویی به تقاضای مشتریان هدایت کند. در این پژوهش یک زنجیره ی تامین سبز، با محدودیت انتشار گازهای گلخانه ای طراحی شده است که با در نظر گرفتن همزمان انتخاب تامین کننده و انتخاب حامل هایی با ظرفیت های مختلف؛ هزینه های زنجیره را کاهش می دهد. ازاین رو در این تحقیق، یک مدل برنامه ریزی غیرخطی دو هدفه ارائه شده است که هدف مدل انتخاب حامل ها بین سطوح زنجیره و انتخاب تامین کننده بر اساس کیفیت ماده ی مصرفی می باشد. زمان تحویل به مشتری و آلاینده های ناشی از حمل ونقل و تولید نیز از محدودیتهای این زنجیره می باشد. هدف اول حداقل کردن مجموع هزینه های کل زنجیره و هدف دوم کاهش درصد ردی ماده ی مصرفی از تامین کننده است. به منظور اعـتبارسنجی مدل ارائه شده، تعدادی مسئله نمونه تولید گردیده و با نرم افزار بهینه سازی GAMS حل شده است. با توجـه به NP-Hard بودن مسئله و افزایش نمائی زمان حل با افزایش ابعاد مسئله، الگوریتم فرا ابتکاری رقابت استعماری چند هدفه برای حل مسئله در ابعاد بزرگ پیشنهاد گردیده است. از فاصله ازدحامی برای رتبه بندی جواب های یک جبهه استفاده می شود. نتایج محاسباتی و مقایسات انجام شده با استفاده از شاخص هایی نظیر فاصله و حداکثر فاصله از ایده آل، بیانگر کارایی الگوریتم ارائه شده است.

تحولات دنیای کسب و کار و الزامات جدید و تجارت عصر کنونی، زمینه ظهور و بروز نگرش-های جدیدی را فراهم می کند که ضروریست مورد توجه دست اندر کاران عرصه تولید و تجارت قرار گیرد. در همین راستا رویکرد ها و نگرش های جدیدی پیرامون موضوع زنجیره تامین ایجاد شده که الزامات زیست محیطی آن را به سمت سبز بودن سوق می دهد. در این پژوهش سعی شده است تا علاوه بر تامین کنندگانی که به طور مستقیم با شرکت در ارتباطند و قطعات مورد نیاز را تامین می کنند، تامین کنندگانی که مواد اولیه سازندگان قطعات را فراهم می کنند نیز به عنوان لایه دوم تامین مورد بررسی قرار گیرند و تامین کنندگان بهینه در هر دو لایه انتخاب شوند. در ابتدا، با در نظر گرفتن مفاهیم لایه اول و دوم تامین کنندگان و همچنین فاکتور سبز با استفاده از روش ارائه شده معیاری با عنوان "لایه دوم" و اعداد فازی مرتبط با آن محاسبه می شود تا در رتبه بندی تامین کنندگان لایه اول به روش تاپسیس فازی سلسله مراتبی بر اساس سطوح مختلف آلفا بکار گرفته شود. در گام بعدی به منظور تخصیص سفارش به تامین کنندگان از برنامه ریزی خطی چند هدفه ای برای فرموله کردن محدودیت های مختلفی همچون ظرفیت هر یک از تامین کنندگان لایه اول و دوم و همچنین ظرفیت مسیر های ارتباطی بین تامین کنندگان لایه اول و خریدار با در نظر گرفتن شرایط تخفیف و چند محصولی استفاده شده است. اهداف مدل ریاضی، حداکثرسازی ارزش امتیاز تامین کنندگان و حداقل سازی هزینه ناشی از آلاینده های زیست محیطی، هزینه خرید، هزینه ثابت سفارش دهی، هزینه حمل و نقل و جریمه کالاهای برگشتی می باشد. روش حل بکار برده شده محدودیت اپسیلون بهبود یافته در محیط نرم افزار GAMS است. اعتبار مدل نیز با استفاده از مثال عددی از شرکت تولید کننده لباسشویی مورد بررسی قرار می گیرد.

امروزه مدیریت زنجیره تامین به عنوان یکی از مبانی زیرساختی پیاده سازی کسب وکار در دنیا مطرح است. یکی از ارکان مهم مدیریت زنجیره تامین، طراحی شبکه توزیع است. یک شبکه توزیع با ساختار مناسب، موجب کاهش هزینه و افزایش سطح خدمت به مشتری و در نتیجه افزایش سطح رقابتی شرکت می شود. بدون شک تلفیق تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی در یک مدل تصمیم گیری نه تنها باعث افزایش یکپارچگی سیستم شده بلکه کاهش هزینه های سیستم را نیز در پی خواهد داشت. یکی از تصمیم گیری های مهم زنجیره تامین در سطح تاکتیکی، انتخاب شیوه مناسب حمل و نقل بین سطوح مختلف شبکه زنجیره تامین است. در تحلیل های زنجیره تامین ضروری است که توجه خود را به مشتریان معطوف کنیم؛ زیرا آنها در شکل گیری زنجیره تاثیر بسیار زیادی دارند. این امر مستلزم ایجاد تعادل بین هزینه های سیستم و سطح خدمت ارائه شده است. میتوان برای افزایش سطح خدمت با در نظر گرفتن هزینه های سیستم از مساله حداکثر پوشش با تلفیق شعاع تدریجی و شعاع متغیر استفاده کرد چرا که این مساله از لحاظ تئوری و عملی دارای کاربردهای زیادی است. در مساله پوشش تدریجی، فرض پوشش کامل با یک تابع پوشش جایگزین می شود که این تابع بخشی از تقاضای یافته شده را در هر فاصله معین از هر تسهیل مشخص می کند. در مساله پوشش با شعاع متغیر، شعاع پوشش می تواند بر حسب تابعی از هزینه تسهیلات تغییر کند. از اینرو در این تحقیق یک مدل دو هدفه برنامه ریزی غیرخطی آمیخته عدد صحیح ارائه شده است، که هدف مدل تعیین بهینه تعداد، مکان و ظرفیت کارخانه ها، مراکز توزیع و خرده فروش ها، انتخاب شیوه حمل و نقل بین سطوح زنجیره و شعاع پوشش خرده فروشان است. هدف اول حداقل کردن مجموع هزینه های حمل و نقل و هدف دوم حداکثر کردن مقدار تقاضای پوشش یافته است و تسهیلات دارای پوشش تدریجی با شعاع متغیر هستند. همچنین به منظور اعـتبارسنجی مدل ارائه شده، تعدادی مساله نمونه تولید گردیده و با نرم افزار بهینه سازی GAMS حل شده است. با توجـه به NP-Hard بودن مساله و افزایش نمائی زمان حل با افزایش ابعاد مساله، الگوریتم فراابتکاری NSGA-II برای حل مساله در ابعاد بزرگ پیشنهاد گردیده است. نتایج محاسباتی و مقایسات انجام شده بیانگر کارائی الگوریتم ارائه شده است.

مساله حمل و نقل به عنوان یکی از مهمترین مسائل در حوزه مدیریت هزینه ها شناخته می شود و به طور کلی به جابجایی محصولات از یک محل به محل دیگر تا قرار گرفتن کالا در دست مشتری، اطلاق می شود. صنعت حمل و نقل در شمار بخش هایی از اقتصاد ایران قرار می گیرند که سهم قابل توجهی در تولید و اشتغال دارند. درصد قابل توجهی از جمعیت شاغل و تولید کل کشور در این بخش قرار دارد. این سهم مستقیم این صنعت در اقتصاد کشور است. علاوه بر این محاسبه اثرات غیرمستقیم آن نشان می دهد که اهمیت اقتصادی این صنعت در مقایسه با بسیاری از بخش ها و صنایع کشور قابل توجه است. در دنیای واقعی، با توجه به اینکه هزینه های حمل و نقل، بخش عمده ای از کل هزینه ها را تشکیل می دهند، شرکت ها به دنبال روش هایی هستند تا این هزینه ها را به حداقل برسانند. در مسائل حمل و نقل، مواد به دو صورت مواد خطرزا و غیرخطرزا شناخته می شوند. مدل سازی هر کدام از آن ها در مسائل حمل و نقل با توجه به ماهیت مواد متفاوت است. در این تحقیق، یکی از شرکت هایی که منحصرا کار حمل و نقل محصولات و فراورده های پتروشیمی را بر عهده دارد مورد بررسی قرار گرفته و مدلی برای طراحی شبکه حمل و نقل آن ارائه گردیده است. در این مدل، سعی بر آن است تا با تلفیق پنجره های زمانی و خواص مواد خطرزا و غیرخطرزا مدلی جدید با هدف تطبیق با دنیای واقعی ارائه شود. این مدل، سعی بر کمینه کردن هزینه های حمل و نقل با لحاظ کردن مواد خطرزا و غیرخطرزا دارد. برای اعتبارسنجی مدل ارائه شده، تعدادی مثال نمونه تولید گردیده و با نرم افزار GAMS حل شده است. همچنین، از الگوریتم ژنتیک نیز برای حل مدل پیشنهادی، ارائه گردیده است. در نهایت نیز کارایی محاسباتی الگوریتم با نتایج به دست آمده از نمونه های حل شده با نرم افزار GAMS نشان داده شده است.

هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی مناسب جهت ارزیابی اثربخشی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان (ERP) به عنوان ابزاری از مدیریت فناوری اطلاعات در زنجیره تامین کارخانه های تولیدکننده مواد شوینده است. وظیفه سیستم (ERP) برنامه ریزی منابع سازمانی است. این سیستم از یک بانک اطلاعاتی واحد تشکیل شده و همه بخش های سازمان، از اطلاعات واحد موجود در این بانک اطلاعات به طور مشترک استفاده می کنند. منظور از یکپارچگی در این نرم افزارها، استفاده اشتراکی دو یا تعداد بیشتری از برنامه های کاربردی موجود در این سیستم ها از اطلاعات یکسان می باشد و کاربران سیستم ها این اطلاعات یکسان را همواره و در همه این برنامه ها مشاهده و مورد استفاده قرار می دهند. این سیستم ها باعث افزایش بهره وری شرکت ها می شوند. به دلیل هزینه و ریسک بالای پیاده سازی سیستم های ERP و گستردگی ابعاد پیاده سازی آن در شرکت ها، یافتن مدلی مناسب برای ارزیابی عملکرد سیستم های ERP ضرورت می یابد. در این پژوهش از تلفیق روش های فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و روش DEMATEL برای یافتن مدل مناسب جهت ارزیابی عملکرد سیستم ERP استفاده شده است. سازمان مورد مطالعه شرکت "هنکل پاک وش" است و ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه است. از پرسشنامه تحلیل شبکه ای و DEMATEL استفاده می شود که مشتمل بر سوالات کلی و استفاده از مقایسات زوجی که بیانگر تاثیر برگ خریدهای اصلی BSC (کارت امتیازی متوازن) بر روی یکدیگر است، استفاده شده است. نتایج پیاده سازی این روش حاکی از آن است که در میان معیارها با توجه به نتایج بدست آمده از تکنیک ANP، معیار عوامل مدیریتی و زیرساخت ها بالاترین اهمیت را داشته است به همین ترتیب معیارهای منابع انسانی سازمان، عوامل برون سازمانی و ویژگی های درونی سیستم ERP در رده های بعدی به لحاظ اهمیت قرار گرفته اند، از میان زیرمعیارها (معیار اصلی عوامل مدیریتی و زیرساخت ها) نیز زیر معیار صحت داده ها در رتبه اول و حمایت مدیریت ارشد، تجربه ی صنعت، توانایی مدیریت پروژه، بومی سازی سیستم و ایجاد تناسب بین ERP، سازمان دهی و ساختار سازمان به ترتیب در رتبه های بعدی قرار می گیرند. با توجه به نتایج بدست آمده از تکنیک DEMATEL این گونه برداشت می شود که معیار عوامل برون سازمانی کمترین تعامل و ویژگی های درونیERP بیشترین تعامل را با اهداف سازمان دارد و همچنین معیار

لجستیک معکوس ازجمله مسائل مهم حوزه زنجیره تامین است که روزبه روز بر اهمیت آن افزوده می شود. همچنین در سالیان اخیر محققان زیادی مسائل و مشکلات برون سپاری لجستیک را موردبررسی قرار داده اند اما عمده تحقیقات، زنجیره تامین مستقیم را لحاظ کرده اند و برون سپاری لجستیک معکوس، مراحل ابتدایی خود را طی می کند. ازاین رو امروزه بسیاری از موسسات و شرکت ها، خدمات لجستیک معکوس و ارتباط سازمانی خود و شرکت برونسپار را به یک تامین کننده شخص ثالث لجستیک معکوس و یا به اختصار یک 3PRLP واگذار می کنند. در این تحقیق مدل های مختلف تحلیل پوششی داده ها جهت انتخاب تامین کننده شخص ثالث مناسب با یکدیگر مقایسه می شوند و رویه تصمیم گیری جدیدی با در نظر گرفتن حالت فازی و داده های دونقشی به مدل اضافه می شود. در این تحقیق پس از تعیین شاخص های ارزیابی، برای تبدیل مدل ارائه شده در شرایط عدم قطعیت به مدل قطعی؛ از روش برش آلفا استفاده نموده ایم. درنهایت نیز مطالعه ای موردی تحت عنوان جمع آوری و دفن زباله های بیمارستانی برای نشان دادن کاربرد تحقیق بیان شده و نتایج انتخاب بهترین تامین کننده شخص ثالث و تحلیل های بیشتر پس از کدنویسی در نرم افزار GAMS موردبررسی قرار می گیرد.

مساله زمان بندی پروژه با منابع محدود، شامل مجموعه فعالیت هایی است که باید بر اساس محدودیت های پیش نیازی و منابع، برنامه ریزی گردند به نحوی که زمان انجام پروژه حداقل گردد. به منظور توجه بیشتر به جنبه های اقتصادی پروژه، لازم است که هدف دیگری با ماهیت نقدینگی به مساله اضافه شود. این هدف، به صورت بیشینه سازی ارزش خالص فعلی حاصل از جریان های نقدی پروژه، مطرح می شود. همچنین، شرایط پویا و تغییرپذیری های دنیای واقعی منجر به نامعینی و عدم قطعیت در داده ها و اطلاعات می شود. از اینرو در این تحقیق، مدل جدیدی برای مساله زمان بندی پروژه های با منابع محدود، با در نظر گرفتن کمینه سازی زمان تکمیل و بیشینه سازی جریان های نقدی پروژه به عنوان اهداف مساله پیشنهاد شده است که در آن، زمان های اجرای فعالیت ها همراه با عدم قطعیت و به صورت فازی بیان می شوند. محیط انجام پروژه، یک محیط چندمنبعی است که در آن بیش از یک نوع منبع برای اجرای هر فعالیت مورد نیاز است. همچنین، در مدل پیشنهادی، مفهوم نوینی با عنوان تاخیرهای زمانی در روابط پیشنیازی بین فعالیت ها، مطرح می شود. در ادامه تحقیق، با تولید چند مثال معتبر و استفاده از رویکرد محدودیت اپسیلون، به اعتبارسنجی مدل پیشنهادی پرداخته شده است. از رویکرد برش آلفا نیز علاوه بر بیان سطح ریسک قابل پذیرش از سوی مدیر پروژه، جهت قطعی سازی زمان های فازی استفاده می شود. با توجه به NP-Hard بودن مساله مورد بحث، به منظور بدست آوردن جواب های مطلوب، باید از رویکردهای فراابتکاری بهره گرفت. در این تحقیق، الگوریتم تکاملی NSGA-II مورد استفاده قرار می گیرد و با استفاده از معیارهای مختلف، عملکرد آن مورد ارزیابی و سنجش واقع می شود.

یکی از مباحث مهم در سیستم های حمل ونقل و لجستیکی به ویژه در سطح عملیاتی مساله مسیریابی وسایل نقلیه می باشد که به طور کلی به مسائلی اطلاق می شود که در آن تعدادی وسیله نقلیه مستقر در دپو بایستی به مجموعه ای از مشتریان که هر یک دارای تقاضای معین بوده؛ مراجعه نموده و خدمتی ارائه دهند. از طرفی در سال های اخیر به علت افزایش نگرانی های زیست محیطی، مسائل اقتصادی و فشارهای قانونی، توجه خاصی به لجستیک سبز و لجستیک معکوس شده است. در این راستا ما در این تحقیق مساله مسیریابی وسایل نقلیه را با هدف بهینه سازی مصرف سوخت در امر جمع آوری کالاها در لجستیک معکوس بررسی می نمائیم به طوری که جمع آوری کالاها از مشتریان به طور تقسیم پذیر ممکن بوده و در این حالت ملاقات بیش از یک بار مشتریان توسط وسایل نقلیه مجاز است. برای این مساله یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح آمیخته ارائه گردیده است. همچنین به منظور اعـتبارسنجی مدل ارائه شده تعدادی مسائل نمونه تولید گردیده و با نرم افزار بهینه سازی GAMS حل شده است. با توجـه به NP-hard بودن مساله و افزایش نمائی زمان حل با افزایش ابعاد مساله، یک الگوریتم شبیه سازی تبرید برای حل مساله در ابعاد بزرگ پیشنهاد گردیده است. نتایج محاسباتی و مقایسات انجام شده بیانگر کارائی الگوریتم ارائه شده است.

هلدینگ یک شخصیت حقوقی است که سهم شرکت دیگر را دارا باشد. بسیاری از شرکت های هلدینگ، درحال توسعه سیستم های اطلاعاتی خود به منظور تسهیل جذب، ادغام و اشتراک اطلاعات و دانش در درون خود هستند. این امر با به کارگیری فنون مهندسی اطلاعات و دانش انجام می گیرد. تدوین یک سیستم نت به عنوان یک فعالیت ضروری برای تناوب در چرخه تولید به شمار می رود و با این وصف ایجاد یک سیستم مناسب نت در شرکت های هلدینگ نیز علیرغم پیچیدگی مضاعف آن اهمیت زیادی در افزایش بهره وری تولید آن دارد. موضوع این پژوهش، مهندسی اطلاعات و دانش فنی نگهداری و تعمیرات (نت) در شرکت های هلدینگ است و هدف آن طراحی یک سیستم مهندسی برای مدیریت اطلاعات و دانش انواع فعالیت های نت ازجمله نگهداری پیشگیرانه، تعمیرات اساسی و تعمیرات اصلاحی(اضطراری) در شرکت های هلدینگ است، به نحوی که با کمترین هزینه و پیچیدگی عملیاتی، زمان عملیات نت را کاهش داده و بخصوص وقوع خرابی پیش بینی نشده را تا حد اقتصادی کاهش دهد. این امر نیازمند یک برنامه ریزی بدون نقص برای نت و سیستم های مهندسی و تدارکاتی آن است؛ یکی از اهداف این پژوهش آن است که نشان دهد چگونه می توان مهندسی دانش را برای طراحی یک سیستم دانش محور نت به کار گرفت و چگونه تلفیق دانش و سیستم نت می تواند کارایی سیستم طراحی شده را بیشتر و پیاده سازی آن را به مراتب اثر بخش تر نماید. فرآیند طراحی و توسعه یک چنین سیستمی، مهندسی دانش و اطلاعات نامیده می شود که شامل انتخاب مسئله، جمع آوری اطلاعات و در نهایت محاسبه و طراحی مدل است. در پژوهش حاضر، با استفاده از مدل تعیین چشم انداز سازمان، اهداف حوزه نت توسط واحدهای تاثیر گذار بر این حوزه مشخص می شوند. سپس با استفاده از مدل هشت گانه بوهن سطح تسلط دانشی سازمان با سطح دانشی مطلوب، در حوزه های با اولویت مورد مقایسه قرار می گیرد. نتایج حاصل راهبردهای سازمانی را تعیین می کند و سپس هماهنگ با این راهبردها، ساختار و سیستم مورد نیاز نت طراحی می گردد. فرآیند به کار گرفته شده در این پژوهش شامل شناخت و مدل سازی نیازهای سیستم نت، از دید ذینفعان، تعیین استراتژی، ساختار و سیستم دانش محور می باشد. این بدان معنا است که این پژوهش صرفاً به جنبه های سخت سازمانی پرداخته و وارد موضوعات فرهنگی و اجتماعی و غیر رسمی سازمان نشده است. سیستم طراحی شده شامل انتخاب مسئله، گردآور

طراحی شبکه های زنجیره تامین یکی از تصمیمات راهبردی در حوزه مدیریت زنجیره تامین می باشد. بدون شک، تلفیق تصمیمات استراتژیک و تصمیمات تاکتیکی در یک مدل تصمیم گیری، نه تنها باعث افزایش میزان یکپارچگی سیستم شده بلکه کاهش هزینه های سیستم را نیز دربرخواهد داشت. در این تحقیق با یک مساله طراحی شبکه های یکپارچه چند دوره ای، چندسطحی و مستقیم-معکوس زنجیره تامین روبرو هستیم که علاوه بر تصمیم گیری در مورد تعداد، مکان و زمان بهینه افتتاح تسهیلات؛ در مورد شیوه ی حمل ونقل بین دو تسهیل هم تصمیم گیری می شود به طوری که بین دو گره چندین روش حمل ونقل با هزینه های اولیه و متغیر متفاوتی وجود دارد. به دلیل چند دوره ای بودن مساله تحقیق، انعطاف پذیری سیستم نیز تامین شده است و می توان برای دوره های آتی نیز برنامه ریزی نمود. در این تحقیق، با لحاظ کردن سطوح مختلف ظرفیت تسهیلات و درنظر گرفتن تابع هدف بیشینه سازی سود، مدل جدیدی بصورت برنامه‎ریزی غیرخطی آمیخته عدد صحیح ارائه می‎شود. در ادامه به دلیل پیچیدگی مدل ریاضی و عدم توانایی نرم افزارها در حل مسائل بزرگ در زمان قابل قبول، با ترکیب مفاهیم مساله حمل ونقل و مبانی الگوریتم ژنیتک، یک الگوریتم حل طراحی نمودیم. کارایی و قابلیت اطمینان این روش با استفاده از حل برخی مسائل نمونه‎ای تصادفی که در نرم‎افزار GAMS پیاده‎سازی شده‎اند، ارزیابی شده است. نتایج محاسباتی و مقایسه‎ها بیانگر عملکرد مطلوب الگوریتم ژنتیک طراحی شده است.

مکان‎یابی تسهیلات یکی از عناصر مهم در تصمیم‎گیری‎ها و برنامه‎ریزی استراتژیک سازمان‎های دولتی و بخش خصوصی می‎باشد. از سوی دیگر یکی از رایج‎ترین مدل‎های مکان‎یابی تسهیلات، مساله پوشش است. این تحقیق به بررسی مساله حداکثر پوشش تدریجی با شعاع متغیر طی چند دوره زمانی می‎پردازد. در مساله پوشش تدریجی، فرض پوشش کامل با یک تابع پوشش جایگزین می‎شود، بدین صورت که با افزایش فاصله از تسهیل، مقدار پوشش نقطه تقاضا کاهش می‎یابد. در مساله پوشش با شعاع متغیر، هر تسهیل دارای یک هزینه ثابت و یک هزینه متغیر است که هزینه متغیر روی شعاع پوشش، تاثیر مستقیم دارد. یعنی برای داشتن شعاع پوشش بالاتر، باید بیشتر هزینه کرد. در مسائل دنیای واقعی، به دلیل آنکه ممکن است تقاضای نقاط در طی زمان تغییر کند و منجربه مکان‎یابی مجدد تسهیلات شود، این مساله را می‎توان در طی چند دوره زمانی فرموله نمود. در این تحقیق، با لحاظ کردن ظرفیت تسهیلات و درنظر گرفتن دو هدف حداکثر کردن تقاضای پوشش داده شده و حداقل کردن هزینه مکانیابی مجدد تسهیلات، مدل جدیدی بصورت برنامه‎ریزی آمیخته عدد صحیح ارائه می‎شود. به علت NP-hard بودن مساله حداکثر پوشش و نیز مدل‎های مشتق شده از آن، برای حل مساله تحقیق از الگوریتم فراابتکاری تبرید شبیه‎سازی شده استفاده نموده‎ایم. کارایی و قابلیت اطمینان این روش با استفاده از حل برخی مسائل نمونه‎ای تصادفی که در نرم‎افزار GAMS پیاده‎سازی شده‎اند، ارزیابی شده است. نتایج محاسباتی و مقایسه‎ها بیانگر عملکرد مطلوب الگوریتم تبرید شبیه‎سازی شده است.

لجستیک معکوس فرایند جمع آوری و انتقال کالاهای برگشتی و نحوه برخورد مناسب با این نوع اقلام و تمامی عملیات مرتبط با مصرف دوباره کالا و مواد به منظور افزایش بهره وری ، سوددهی و کارآمدی است.لجستیک معکوس نیازمند همکاری خوب و نزدیک تولید ، بازاریابی ، امور مالی ، سیستم های اطلاعاتی برای جلوگیری از تضادها و برخوردهای ناهمگون احتمالی در زنجیره تامین است.علاوه بر این، بسیاری از شرکتها بدلیل منابع محدود، قادر به انجام کلیه فعالیتهای لجستیک معکوس نمی باشند یا اینکه تمایلی به انجام این امور ندارند. از اینرو این شرکتها، بخشی یا تمامی فعالیتهای مربوط به لجستیک معکوس را به منابعی (تامین کنندگانی) خارج از شرکت واگذار می نمایند. بنابراین انتخاب صحیح تامین کننده در لجستیک معکوس می تواند بخش بزرگی از مشکلات آینده را در این حوزه کاهش داده یا حذف کند .در این زمینه تامین کنندگان دارای ویژ گی ها و شاخص هایی هستند که از آن جمله مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کنیم :کیفیت ، توانایی عملکردی ، ظرفیت فنی و مهندسی و ...انتخاب بهترین تامین کننده لجستیک معکوس بر اساس بررسی شاخصها یی که اشاره شد توسط گروهی از تصمیم گیرندگان صورت میگیرد .این شاخص ها که بعضا متغیرهای زبانی هستند باید به مقادیر کمی تبدیل شوند و این کار از طریق وزن دهی در محیط فازی انجام می گیرد. تکنیک های مختلفی را می توان در انتخاب و ارزیابی تامین کنندگان استفاده نمود. روند انتخاب در هر صورت با معیار های مناسب و از طریق تعیین روابط بین آنها آغاز می شود.هدف این تحقیق نیز آن است که یک روش تلفیقی جدید برای انتخاب تامین کنندگان توسعه دهد بنحویکه در برگیرنده الزامات لجستیک معکوس نیز باشد. بدین ترتیب که پس از شناسایی معیارهای ارزیابی تامین کنندگان؛ از طریق روش DEMATEL فازی، ساختارروابط بین این معیار ها را اندازه گیری نموده و پس از تعیین شاخص های مربوط به هر گزینه در هر معیار، با کمک روش TOPSIS گروهی فازی، اولویت بندی گزینه ها از طریق تشابه به راه حل ایده آل انجام داده و در نهایت از بین گزینه ها ی موجود بهترین تامین کننده را انتخاب می نمائیم .

تراکم ایجاد تاخیر و پیدایش صف های طولانی در شبکه معابر شهری موجب شده است تا متصدیان امور حمل ونقل در جهت بهره برداری بهینه از سیستم نسبت به کارگیری روش های مدیریتی در شبکه معابر شهری اقدام نمایند. لذا هدف کلی تحقیق را می-توان در قالب توسعه استراتژی های موثر مسیریابی به منظور هدایت وسایل نقلیه تعریف کرد. ارزش سویه ها بر روی سویه های شبکه های حمل و نقل تحت تاثیر برخی از نامعینی ها نظیر تصادفات بشکل پویا تغییر می یابد. لذا بدلیل مشکل بودن محاسبات بهترین مسیر پویا در این وضعیت و نیز غیر کافی بودن مدل های موجود در ادبیات موضوع، پیدا کردن مدل جایگزین برای الگوریتم مسیر یابی یکی از انگیزه های تحقیقات در این زمینه بوده است. در این پایان نامه سیستم هدایت مسیر، از شبکه مورد نظر ، داده های مربوط به معیارهای انتخاب مسیر، ضرایب هر کدام از این معیارها تشکیل یافته است. نکته مهم در اینجا کاربر محور بودن مساله است یعنی راننده با وارد نمودن وزن های دلخواه به هر کدام از معیارهای مد نظر و مشخص نمودن مبدا و مقصد خود می تواند بهترین مسیر را به وسیله عامل های هوشمند مستقر در هر تقاطع که خود به سیستم مرکزی متصل هستند، دریافت نماید. مساله مورد نظر در واقع یادگیری این عامل های هوشمند می باشد. در این پایان نامه از تلفیق دو رویکرد Q-learning و AntSystem (AS)با نام الگوریتم ANT-Q استفاده شده است. از نتایج مهم تحقیق ارائه شده می توان به معرفی یک مدل ترکیبی بر پایه عامل ها و استفاده از اطلاعات زمان واقعی، حل مدل مساله هدایت مسیر در وضعیت پویا با روش های شبیه سازی، توانمندسازی مدل های یادگیری پیشنهاد شده در ارائه سیاست یا استراتژی انتخاب مسیر در تطبیق با شرایط پویای ترافیکی می باشد. در پایان می توان به اجرای الگوریتم ها بر روی بخشی از شبکه ترافیکی شهر تهران بعنوان یک نمونه واقعی اشاره نمود

پروژه ها باید براساس قراردادها در زمان و موعد مشخصی تحویل داده شوند. بر همین اساس زمان هایی برای اجرا و اتمام فعالیت ها از قبل تعیین و پیش بینی می گردد. اما در مواردی لازم می شود پروژه زودتر از زمان برنامه ریزی شده به اتمام برسدکه در اینصورت، باید زمان تعدادی از فعالیت ها را کاهش داد، این امر توام با افزایش منابع کاری و صرف هزینه است. از طرفی، انجام فعالیت ها در زمان طولانی تر، معمولاً سبب کاهش هزینه های فعالیت می شود اما ممکن است به افزایشزمان پروژه که احتمالاً جریمه های مشخصی را دربر دارد منجر شود. تصمیم جامع و دقیق در ارتباط با این منافع و جریمه ها اغلب برای مدیران چالش برانگیز است.در عمل، یکی از معیارهای اساسی برای موفقیت پروژه؛ کیفیت انجام آن است که می تواند با تسریع زمان تکمیل پروژه با هزینه های اضافی تحت تاثیر قرار گیرد. هدف مسائل موازنه زمان-هزینه-کیفیت انتخاب مجموعه ای از فعالیت ها برای تسریع و همچنین انتخاب روش اجرای مناسب برای هر فعالیت است به نحوی که هزینه و زمان پروژه مینیمم و کیفیت آن ماکزیمم شود. در این تحقیق، مدل جدیدی برای مساله موازنه زمان-هزینه-کیفیت پیشنهاد شده که بر خلاف مدل های سنتیکه در آن ها تنها یک نوع رابطه بین فعالیت هایی که بهدنبال هم اجرا می شوندوجود دارد، در اینجا روابط وابستگی بین فعالیت ها از نوع روابط پیش نیازی تعمیم یافته است که لحاظ کردن این نوع روابط علیرغم پیچیده تر کردن مسائل، ما را به دنیای واقعیت نزدیک تر می سازد و از طرف دیگر سعی می شود سه فاکتور زمان، هزینه و کیفیت در موازات با هم بهینه گردند. در ادامه به منظور اعتبارسنجی مدل ارائه شده، چندین مثال تولید شده که با رویکرد –محدودیت و استفاده از نرم افزار بهینه ساز GAMSحل شده اند. به دلیل پیچیدگی مسائل موازنه زمان، هزینه و کیفیت در حالت گسسته ضرورت استفاده از الگوریتم های ابتکاری و فراابتکاری برای مسائل با ابعاد بزرگ انکارناپذیر است. در این تحقیق از دو الگوریتم NSGA-II و FastPGA به این منظور استفاده شده که کارایی آن ها با استفاده از چندین معیار که بر کیفیت و تنوع جواب ها تاکید دارند، مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است.

مسائل مکان یابی هاب، نقش مهمی در شبکه های ارتباطی و سیستم های حمل ونقل دارند. در تحقیق حاضر به مطالعه یک شبکه هاب سه سطحی با ساختار سلسله مراتبی پرداخته ایم که سطح مرکزی شبکه یاد شده به شکل درخت می باشدهدف از این امر، حداقل کردن هزینه لازم برای ایجاد یالها و مسیرهای ارتباطی است.گره های باقیمانده در این شبکه ساختار ستاره ای دارند . بنابراین هدف این تحقیق؛ جایابی برای تعداد مشخصی از هاب های مرکزی، اتصال آنها به کمک یک درخت و نیز اختصاص هاب های سطح دوم و گره های تقاضا به شبکه هاب مرکزی است به گونه ای که کل هزینه های مسیریابی در شبکه کمینه شود و طول مسیرهای بوجود آمده از مقدار مشخصی بیشتر نشود(محدودیت سطح سرویس). در تحقیق حاضر، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح چهار اندیسه مبتنی بر مسیر برای شبکه هاب-گره مورد نظر پیشنهاد شده است. مدل ارائه شده دارای آزاد سازی خطی فشرده ای است. در ادامه برای حل مسائل بزرگ تر از رویکرد شاخه زنی محلی استفاده گردید. این الگوریتم از حل کننده های برنامه ریزی عدد صحیح مختلط برای حل همسایگی هایی که توسط نامساوی های خطی(برش محلی) تعریف می شود در چارچوب مدل استفاده می کند. بنابراین می توان آنرا الگوریتمی ترکیبی دانست که مفاهیم برنامه ریزی ریاضی را با مکانیزم های موجود درمتاهیورستیک ها همچون جستجوی محلی و تعریف همسایگی ترکیب می کند. به علاوه، برای ایجاد جواب های مرجع متفاوت جهت اجرای جستجوی محلی الگوریتم در ساختار رویکرد تجزیه بندرز تعبیه گردید.در نهایت مدل و الگوریتم ارائه شده در محیط نرم افزار GAMSکد گردیده و با حل کننده CPLEX به اجرای آنها پرداختیم. نتایج محاسباتی برروی مجموعه داده هواپیمایی ایران کارایی الگوریتم توسعه داده شده را تایید می کند.

بازارهای به شدت رقابتی کنونی؛شرکتهاراناچاربه پاسخگویی سریع ودقیق به نیازهای مشتریانشان کرده تااز این طریق باجلب رضایت آنها،موقعیت خودرادربازارحفظ وبهبودبخشند.درچنین شرایطی نقش تامین کنندگان ومباحث مرتبط با آن درمدیریت زنجیرۀتامین ازاهمیت بسزایی برخوردار می باشد. مسالۀ انتخاب تامین-کنندگان، تامین کننده یا تامین کنندگانی را که باید به عنوان منابع خریدانتخاب شوندو اینکه چگونه مقادیرسفارش باید میان تامین کنندگان انتخاب شده تخصیص داده شوند را تعیین می کند. دردنیای واقعی،تصمیم گیرندگان اطلاعات دقیق وکاملی درارتباط بامعیارهاومحدودیت-هاندارند.بنابراین همواره نوعی عدم قطعیت درمساله وجوددارد. از این رو در این تحقیق مساله انتخاب تامین کنندگان بادرنظرگرفتن هم زمان منافع خریداروتامین کنندگان تحت شرایط عدم قطعیت در نظرگرفته می شود. این مساله شامل سه مرحله می باشد: مرحلۀ اول: تعیین صلاحیت اولیه تامین-کنندگان و انتخاب تامین کنندگان نهایی. مرحلۀ دوم: رتبه بندی تامین کنندگان انتخابی. مرحلۀ سوم : تعیین مقدار سفارش به هر یک از تامین کنندگان انتخابی. درهردو مرحلۀ اول و دوم یک تکنیک تلفیقی بر اساس تکنیک تحلیل پوششی داده(ازعمده ترین کارکردهای آن:تمیزواحدهای کاراوناکارادریک سیستم،تعیین نمره کارایی،مقایسه والگوبرداری،رتبه-بندی وارزیابی کارایی درطول زمان)ارائه می گردد.دراین تحقیق سعی گردیده است از تلفیق تکنیک های تحلیل پوششی داده با مقایسات زوجی، آنالیز اجزاء اصلی و آنالیز تشخیص- تحلیل پوششی داده به-منظور تعیین صلاحیت اولیه تامین کنندگان و انتخاب تامین کنندگان نهایی و از تلفیق تکنیک های پروفایل کارایی ورودی، آنالیزاجزاء اصلی، تحلیل پوششی داده - تاپسیس و UTASTARبه رتبه بندی تامین کنندگان انتخابی استفاده گردد. نهایتاً یک مدل ریاضی چندهدفه و چندپریودی تحت عدم قطعیت با درنظرگرفتن ارزش زمانی پول، تورم، حالت های حمل و نقل و منافع تامین کنندگان به منظورتخصیص سفارش به همراه استراتژی قیمت گذاری فرموله می گردد.این مدل ریاضی به یک مدل معادل قطعی تک هدفه تبدیل می گردد. سپس،به منظور حل این مدل معادل ازسه الگوریتم که مبتنی بر الگوریتم های فرا ابتکاری فاخته و رقابت استعماری می باشداستفاده می شود. نهایتاًدومسالۀ نمونه برای ارزیابی و بررسی مدل پیشنهادی بررسی می گردد.

در این پژوهش، شبکه توزیع فرآورده های نفتی در سطح پایین دستی مورد بررسی قرار می گیرد. این شبکه شامل خطوط حمل و نقل جاده ای و لوله ای است. با توجه به مفروضات و محدودیت های این شبکه، زمان توزیع فرآورده ها و تقاضای مصرف آن ها و مسیرهای حمل و نقل می تواند دارای پنجره زمانی باشد. همچنین برای انتقال فرآورده های نفتی گزینه های متفاوتی از نظر وسایل حمل و نقل و خط لوله وجود دارد. هدف پژوهش حاضر ارائه یک برنامه زمانی برای حمل و نقل فرآورده های نفتی شامل جدول زمانبندی حمل هریک از این فرآورده ها حاوی نوع و مقدار و وسیله حمل و نقل و مسیرهای حمل هریک از آن ها می باشد. تابع هدف مورد نظر در این پژوهش شامل دو قسمت حداکثر کردن سطح پوشش تقاضا در پنجره زمانی مربوطه و حداقل کردن کل هزینه حمل و نقل فرآورده ها است.اجزاء اصلی شبکه توزیع فرآورده های نفتی که در این پژوهش به آن می پردازیم عبارتند از پالایشگاه، انبار اصلی، نیروگاه، جایگاه سوخت، انبار میانی و مشتری. حمل و نقل فرآورده های نفتی می توانند در کلیه مسیرها با استفاده از انواع کامیون ها (در صورتی که امکان عبور آن نوع کامیون در زمان ارسال از آن مسیر وجود داشته باشد) حمل شوند. امکان تامین فرآورده های نفتی انبارهای میانی، نیروگاه ها و جایگاه های سوخت به صورت مستقیم توسط پالایشگاه یا با واسطه انبارهای اصلی وجود دارد. مسیرهای حمل و نقل نیز در این مسئله دارای شرایط ویژه ای هستند. با توجه به اینکه حمل و نقل توسط کامیون هایی با ظرفیت های مختلف صورت می گیرد، برخی از مسیرها برای برخی از انواع کامیون ها قابل تردد نیستند. علاوه بر این، در بازه های زمانی مختلف، ممکن است یک مسیر برای انواع خاصی از کامیون ها یا برای کلیه کامیون ها غیر قابل تردد باشد. به منظور ارائه یک قالب ریاضی برای مسئله مورد نظر، ابتدا این مسئله به صورت یک برنامه ریزی عدد صحیح مختلط فرمول بندی می شود. در فرمول بندی ریاضی ارائه شده، انواع مفروضاتی که مسئله را به شرایط دنیای واقعی نزدیک می کند لحاظ شده اند. با توجه به پیچیدگی بسیار بالای مسئله، از یک الگوریتم فراابتکاری چندهدفه به نام NSGAII به منظور حل آن استفاده شده است. در الگوریتم ارائه شده از مکانیزم های ویژه ای شامل نحوه ایجاد جواب های اولیه و نحوه حفظ شدنی بودن جواب ها در هنگام اجرای عملگرها برای افزایش کارایی آن استفاده شده

مساله مکان یابی محور سلسله مراتبی در سیستم های توزیع، حمل ونقل، دفع زباله، خدمات درمانی، خدمات اضطراری و ارتباطات راه دور کاربرد دارد.این مسائل تلاش می کنند، مکان تسهیلات ارائه دهنده خدمت در سطوح مختلف را تعیین و مسیرهای ارتباطی آنان را در راستای کاهش هزینه ها و ایجاد شرایط مناسب در شبکه توزیع مشخص کنند. مسائل مکان یابی محور سلسله مراتبی یکی از مسائل کاربردی این حوزه بشمار می آیند، که در تحقیق حاضر تلاش شده است تا با تحمیل گزینه ظرفیت به هر یک از تسهیلات ارائه دهنده خدمت، بهترین شرایط را ایجاد و انتخاب نماید به طوری که مراکز تقاضا به شکلی منطقی و هدفمند به مراکز ارائه خدمت هدایت شوند، که هیچ گاه درخواست آن ها بدون پاسخ نماند. به منظور تحقق ایده فوق الذکر مدل مساله مکان یابی میانه محور سلسله مراتبی ظرفیت دار طراحی،ایجاد و ارائه خواهد شد. همچنین با توجه به جریان افزایشی تقاضا گزینه های تعدیل کننده مد نظر قرارگرفته اند تا نیازهای آتی را نیز برآورده سازد و شرایط عدم قطعیت در تصمیم گیری نیز در نتایج اعمال گردد. برای اثبات درستی مدل ارائه شده از داده های IAD استفاده شده است، که نتایج آن گواه بر استوار بودن آن است.

مسیریابی وسایل حمل ونقل درون انبار مهمترین فعالیت در بین فعالیت های درون انبار است زیرا پیمایش مسیر، زمان قابل توجهی را در مقایسه با سایر فعالیت ها به خود اختصاص می دهد. از این رو یافتن کوتاهترین مسیر حرکت وسایل درون انبار جهت برداشت و تحویل اقلام، امری مهم و غیرقابل اجتناب است. از طرفی در انبارها، راهروهایی با عرض های متفاوت وجود دارند و توجه به این نکته که چه تعداد وسایل می توانند درون این راهروها حرکت کنند؛ فاکتور مهمی در مسیریابی وسایل حمل و نقل درون انبارها می باشد. از سوی دیگر، بدلیل خطر ناشی از برخورد وسایل با هم و بمنظور نزدیک تر شدن به دنیای واقعی، بایستی بحث تراکم ناشی از حرکت وسایل مختلف درون انبار را نیز در نظر گرفت. بنابراین در نظر گرفتن این فاکتورها، کارایی سیستم انبارداری را در عمل بهبود خواهد بخشید. در این تحقیق، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیحآمیخته با هدف حداقل کردن حداکثر زمان تحویل آخرین کالا از طریق یافتن کوتاهترین مسیرهای برداشت و تحویل برای تمامی وسایل، پیشنهاد شده است. به علاوه، دو فاکتور مهم عرض راهروها و تراکم نیز در حین مسیریابی در نظر گرفته شده است. همچنین رویکردهای حل ابتکاری حریصانه و فراابتکاری (تبرید شبیه سازی شده) برای حل مدل پیشنهادی در ابعاد بزرگ طراحی گردیده است. در بکارگیری الگوریتم فراابتکاری نیز از ساختار چندسطری نمایش جواب استفاده شده است. اعنبارسنجی مدل و کارایی محاسباتی الگوریتمهای ارائه شده در بررسی تعدادی از مسائل نمونهمتنوع تولید شده نشان داده شده است.

مساله مسیریابیوسایلنقلیه،بهعنوانپایه ای ترینمسالهدرمدیریتتوزیعشناخته می شودو بطورکلیبهمجموعه ایازمسائلاطلاقمی گرددکهدرآنتعدادیوسایلنقلیهمتمرکزدرقرارگاه بایستیبهمجموعه-ایازمشتریانباتقاضایمعینمراجعهنمودهوخدمتیراارائهدهند. دراکثر مسائل دنیای واقعی به خصوص مسائل لجستیک با مسائل چند هدفه مواجه هستیم کهخیلی اوقات در تضاد با یکدیگر می باشند. همچنین در مسائل دنیای واقعی، تقاضای مشتریان برای برخی کالاها در مناسبت های خاص افزایش می یابد. ازطرفی یکی از عواملی که برای مشتریان بسیار با اهمیت است؛ تامین به موقع تقاضاها می باشد. در این تحقیق با تلفیق مفاهیم پنجره های زمانی و چند تقاضایی و همچنین در نظر گرفتن دو هدف حداقل نمودن هزینه سفر و حداکثر سازی پوشش تقاضا، مدل جدیدی از مساله مسیریابی وسایل نقلیه بصورت برنامه ریزی خطی آمیخته عدد صحیح ارائه گردیده است. این توسعه مدل با هدف، نزدیکی مدل های کلاسیک به مسائل دنیای واقعی انجام شده و برای اعتبارسنجی مدل ارائه شده، تعدادی مثال نمونه تولید گردیده و با نرم افزار GAMSحل شده است. همچنین دو رویکرد مبتنی بر الگوریتم ژنتیک مرتب سازی نامغلوب-2(NSGA-II) با تنوع بخشی به ساختار عملگر جهش، برای حل مدل پیشنهادی، ارائه گردیده است. در ادامهنیز به منظور ارائه جواب های کارا و موثرتر، رویکردحل ترکیبی مبتنی بر NSGA-IIو شبیه سازی تبرید طراحی گردیده است. در بکارگیری این الگوریتم ها از ساختار دو سطری نمایش کروموزوم استفاده شده است. همچنین در مقایسه الگوریتم ها، از دو معیار پوشش جواب های نامغلوب و معیار گسترش استفاده شده است. نهایتاکارایی محاسباتی الگوریتم های ارائه شده در بررسی تعدادی از مسائل نمونه تولید شده نشان داده شده است.

هاب ها تسهیلاتی هستند که در بسیاری از سیستم های توزیع برای تعویض و انتقال جریان بین مبدا ها و مقصد ها استفاده می شوند. مسایل مکان یابی هاب زمانی مطرح می شوند که جابه جایی مستقیم اقلام بین زوج های مبدا- مقصد به دلیل هزینه بالای ایجاد شبکه مورد نیاز عملا امکان پذیر نبوده و جابجایی جریان از طریق هاب ها هزینه کمتری نسبت به جابجایی مستقیم بین گره ها دارا است. مساله هاب مرکز در شبکه ای از هاب ها مطرح می شود که به منظور جابجایی اقلام حساس به زمان طراحی شده اند. در این نوع از مسائل، هدف خدمت رسانی با صرف حداقل مجموع هزینه ها یا زمان سرویس نیست بلکه هدف خدمت دهی به دورترین مشتری در کمترین زمان ممکن است. مساله هاب مرکز با تخصیص تکی و ظرفیت محدود به دنبال انتخاب مکان تعدادی هاب و سپس تخصیص گره های غیرهاب به دقیقا یک هاب می باشد به گونه ای که بیشینه زمان/مسافت بین هر زوج مبدا مقصد کمینه شود. این مساله یک مساله سخت در حوزه مکان یابی - تخصیص محسوب می شود و بدین جهت در این تحقیق، دو روش فرا ابتکاری برای حل مساله استفاده شده است. در این تحقیق، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح آمیخته برای مساله فوق توسعه داده می شود. ابتدا با استفاده از الگوریتم بازپخت شبیه سازی شده که روشی بهبود دهنده محسوب می شود مدل حل می گردد سپس الگوریتم بهینه سازی دسته مورچگان که یک روش سازنده می باشد برای حل استفاده می شود. نتایج این دو روش فراابتکاری با استفاده از داده های استاندارد AP با یکدیگر و همچنین با نتایج حاصل از LINGO مورد مقایسه و بررسی قرارگرفته اند. نتایج محاسباتی بر روی داده های نمونه، حاکی از کارایی مناسب الگوریتم های حل ارائه شده در یافتن جواب های نزدیک به جواب بهینه می باشد.

مساله مسیریابی کمان ظرفیت دار یکی از مهم ترین مسائل مسیریابی با کاربردهای بسیار در شرایط دنیای واقعی است. در بسیاری از کاربردهای واقعی نظیر جمع آوری زباله های شهری و ...، تصمیم گیرندگان می بایست بیشتر از یک هدف را در نظر گرفته و مساله را در شرایط غیر قطعی و در حالتی که یال های موردنیاز، دارای تقاضا برای بیش از یک نوع کالا می باشند بررسی نمایند. از اینرو در این تحقیق، یک مدل جدید از مساله مسیریابی کمان ظرفیت دار بصورت چندهدفه با در نظر گرفتن دو هدف کمینه سازی تعداد وسایل نقلیه و کمینه سازی هزینه کل سفر بصورت یک مدل برنامه ریزی محدودیت شانسی مبتنی بر معیار اعتبار فازی فرموله می شود. در مدل مذکور، هر یال مورد نیاز متقاضی سرویس برای بیشتر از یک کالا بوده و مقادیر تقاضا برای هر نوع کالا بصورت عدد فازی مثلثی فرض می شود. سپس یک الگوریتم ژنتیک چندهدفه با استفاده از رویکرد مجموعه پارتو توسعه داده شده و به منظور تولید یک الگوریتم کارا و موثر برای حل مدل ارائه شده، با الگوریتم شبیه سازی احتمالی ترکیب می شود. همچنین به منظور بهبود کیفیت جواب های نهایی، یک روش ابتکاری جدید برای تولید یک جواب اولیه خوب در جمعیت اولیه الگوریتم ژنتیک ارائه می گردد. در ادامه تعدادی مساله نمونه با تقاضای فازی بصورت تصادفی تولید شده و برای ارزیابی و بررسی ویژگی های مدل پیشنهادی و رویکرد حل آن بکار می روند.

امروزه با توجه به افزایش جمعیت و گسترش شهرها و در پی آن افزایش تقاضا برای دریافت کالا و خدمات، مسائل مربوط به حمل و نقل اهمیت بسزایی پیدا کرده اند. یکی از مسائل مهم در بحث حمل و نقل که توجه محققین بسیاری را به خود معطوف ساخته است مساله مسیریابی وسیله نقلیه می باشد. در این پژوهش، مدل جدیدی از مساله مسیریابی چند قرارگاهی و برای چند دوره متوالی به صورت برنامه ریزی خطی عدد صحیح فرموله می شود که در آن الزامی به بازگشت وسائل نقلیه به قرارگاه اولیه نبوده و قرارگاه ابتدایی و انتهایی برای هر مسیر در هر دوره با توجه مشتریان سایر دوره ها مشخص می گردد. هدف اصلی مدل ارائه شده نیز سرویس دهی به مجموعه ای از مشتریان در طی دوره های مختلف از طریق چندین قرارگاه می باشد. سپس یک الگوریتم فرا ابتکاری (الگوریتم ژنتیک) به عنوان راه حل مدل ارائه شده مورد مطالعه و توسعه قرار خواهد گرفت. از نتایج مهم این مقاله می توان به کاهش مجموع هزینه های مسیریابی با لحاظ نمودن ویژگی انعطاف پذیری در تعیین قرارگاه پایانی هر مسیر اشاره نمود. معتبر بودن و کارایی محاسباتی الگوریتم ارائه شده در بررسی تعدادی از مسائل نمونه تولید شده نشان داده شده است.

مساله مکانیابی هاب یکی از موضوعات جدید در حوزه مسائل مکانیابی بشمار می رود. این دسته از مسائل؛ کاربردهای فراوانی در سیستمهای حمل و نقل، در شبکه های پستی و همچنین در شبکه های ارتباطی دارند. در این تحقیق؛ فرموله نمودن مسائل هاب پوششی(یکی از انواع مسائل مکان یابی هاب) در محیط فازی انجام می شود و به منظور لحاظ نمودن عدم قطعیت های موجود در زمانهای انتقال و جابجایی محموله ها، مدل برنامه ریزی خطی فازی برای آن پیشنهاد می گردد. هدف اصلی مدل ارائه شده، یافتن مکان هاب ها و تخصیص گره های غیر هاب به گره های هاب می باشد بطوریکه زمان سفر بین هر جفت از گره های مبدا – مقصد از محدودیت از پیش تعیین شده (محدودیت پوشش) تجاوز نکند. سپس یک الگوریتم ابتکاری مبتنی بر الگوریتم ژنتیک به عنوان راه حل مدل ارائه شده مورد مطالعه و توسعه قرار خواهد گرفت. از نتایج مهم این مقاله می توان به اثبات موضوع نیاز به افزایش تعداد هاب های تاسیس شده با فرض فازی در نظر گرفتن پارامترهای مساله و نیز توانایی الگوریتم ارائه شده در حل مسائل با اندازه بزرگ و برتری محاسباتی آن از لحاظ زمان انجام محاسبات و کیفیت جوابها اشاره نمود. معتبر بودن و کارایی محاسباتی الگوریتم ارائه شده، برروی مجموعه داده های شناخته شده CAB , AP از طریق آزمایشات شبیه سازی نشان داده شده است.

امروزه یکی از چالش های اصلی شبکه های ترافیکی، هدایت وسائل نقلیه برای رسیدن به مقصدشان تحت وضعیت پویای ترافیک با هدف اجتناب از تراکم، کاهش زمانهای سفر و استفاده موثرتر از ظرفیتهای موجود شبکه حمل ونقل شهری می باشد. در پاسخ به مسائل بیان شده، سیستم پویای هدایت(راهنمای) مسیر رویکردی موثر به نظر می رسد. این سیستم از جمله حوزه های مهم فعالیت سیستمهای هوشمند حمل ونقل(ITS) می باشد. هسته اصلی سیستم پویای هدایت مسیر، محاسبات کوتاهترین مسیر بر اساس شرایط جاری(اطلاعات در زمان واقعی) است. امروزه بمنظور جمع آوری اطلاعات زمان واقعی، شبکه خیابانهای بسیاری از شهرها به حسگرهایی نظیر حلقه های مغناطیسی مجهز شده اند اما از این داده های زمان واقعی بشکل موثری استفاده نمی شود. از اینرو با توجه به ضرورتهای بیان شده، هدف کلی تحقیق را می توان در قالب توسعه استراتژیهای موثر مسیریابی بمنظور هدایت مسیر وسائل نقلیه تحت وضعیت پویای محیط تعریف نمود. ارزش سویه ها یا زمانهای سفر برروی سویه های شبکه های حمل ونقل تحت تاثیر برخی از نامعینی ها و شرایط غیرقابل پیش بینی نظیر تصادفات؛ بشکل پویا تغییر می یابد. لذا بدلیل مشکل بودن محاسبات کوتاهترین مسیر پویا در این وضعیت و نیز غیرکافی بودن مدلهای موجود در ادبیات موضوع، پیدا کردن فرمولاسیون جایگزین برای الگوریتم های یافتن مسیرکه تخمین های خوبی از جواب بهینه فراهم نموده و زمان اجرای محاسیات را کاهش دهد از جمله انگیزه های تحقیقات در این زمینه بوده است. بدین منظور در این تحقیق با بیان چارچوب مفهومی هدایت مسیر مبتنی بر ساختار مسیریابی غیرمتمرکز، به چگونگی ادغام سیستم های هدایت مسیر با روشهای هوش مصنوعی و بکارگیری تکنیکهای عامل گرا با تاکید بر یادگیری تقویتی بعنوان یک راه حل در مواجهه با نامعینی های مساله مسیریابی وسائل نقلیه در شبکه های ترافیکی پرداخته شده است. از نتایج مهم تحقیق ارائه شده می توان به معرفی یک مدل ترکیبی بر پایه عاملها و استفاده از اطلاعات زمان واقعی، حل مدل مساله هدایت مسیر در وضعیت پویا با روشهای شبیه سازی، توانائی مدلهای یادگیری پیشنهاد شده در ارائه سیاست یا استراتژی انتخاب مسیر در تطبیق با شرایط پویای ترافیکی و نیز ارائه آلترناتیوهای مختلف پیشنهادی طی مسیر برای رانندگان با هدف صرفه جویی در زمانهای سفر وسائل نقلیه، اجرای الگوریتم ها برروی بخشی ا