عبدالحسین احسانی
مختصری از زندگی پربارشان
عبدالحسین احسانی (۱۳۰۱-۱۳۸۵ ش) در محله پامنار تهران متولد شد. خانواده پدری او از تجار کاشان و از طرف مادری از مستوفیان اهل اراک و تفرش بودند. جد مادریش سید علی مجتبایی از خطاطان و مستوفیان به نام بود. ایشان در دبیرستان شاگرد معلمانی چون نیما یوشیج و بزرگ علوی بودند و در دانشگاه، ادبیات و فلسفه خواند و از محضر بزرگانی چون علامه دهخدا و مجتبی مینوی درس آموخت و با مدرک فوق‌لیسانس جامعه‌شناسی فارغ‌التحصیل شد. به استخدام وزارت دارایی درآمد و مدتی مدیر عامل شیلات شمال بود و در شورای عالی مالیاتی تا زمان بازنشسته شدن به کار ادامه داد. پس از بازنشستگی مدتی به کار وکالت پرداخت. دلبستگی و تعلق اصلی او همواره ادب، تاریخ، فرهنگ و هنر ایران زمین و مردم آن بود. همواره حلقه نزدیک و گرمی از دوستان و یاران گرد خود داشت که اهل هنر و ادب و تاریخ بودند؛ منزل او محفل فرزانگانی چون هوشنگ ایرانی، محمد علی اسلامی ندوشن، محمد قاضی، پرویز داریوش، جلال آل‌احمد، محمد دبیرسیاقی، سیمین دانشور، فروغ فرخزاد، مصطفی وطنخواه و بسیاری دیگر بود. در سال ۱۳۴۲ انتشارات کتابخانه ایرانمهر را تأسیس کرد که طی چند سال فعالیت، کتاب‌های با ارزشی از محمد قاضی، اسلامی ندوشن و دیگران را به خوانندگان ارائه نمود.
یکی از اهداف او از تأسیس انتشارات ایرانمهر، حفظ و ارتقاء حقوق مادی و معنوی مترجمان و مولفانی بود که همواره در بازار تجاری نشر در مضیقه بودند. آخرین انتشار ایرانمهر نسخه جدیدی از تاریخ بیهقی (۱۳۵۸) که مصحح قبلی نیمه‌کاره گذاشته بود و شادروان احسانی آن را به پایان رسانده و منتشر نمود. اثر دیگر وی مجموعه نقش‌های قلمکار ایرانی بود که ۲۵ سال برای جمع‌آوری و تدوین آن تلاش نمود تا این هنر ایرانی را به ثبت برساند. این اثر با ارزش قرار بود در شش جلد (۵ جلد نقش‌ها و یک جلد توضیحات و تاریخچه) منتشر گردد که متأسفانه تنها یک جلد آن منتشر شد و با وقوع انقلاب اسناد، فیلم‌ها و نوشته‌های بقیه جلدها که در اختیار انتشارات فرانکلین بودند، مفقود شدند. شادروان احسانی در طنزپردازی و شعر بسیار توانا بود. این بیت سعدی بر آرامگاه او یادآور بینش و رولن پاک و انسانی اوی بود.
دولت جاوید یافت هر که نکونام زیست کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را
شادروان عبدالحسین احسانی به مردم ایران، فرهنگ، تاریخ و هنر این مملکت عشق می‌ورزید و کتابخانه او که شامل چند هزار جلد کتب ارزشمند بود، نمودار این تعلق خاطر اوست. بازماندگان وی، همسرش فرح مشایخی، و فرزندانش کتایون و کاوه احسانی با کمال افتخار این میراث ارزشمند و گرانبهای او را به کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه کردستان اهدا نمودند.
مجموعه‌ی اهدا شده به کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه کردستان شامل:
- کتاب‌های فارسی، ۳۲۳۹ جلد
- کتاب‌های انگلیسی، ۵۸۴ جلد
- کتاب‌های فرانسه، ۱۹۷ جلد
- کتاب‌های آلمانی، ۷ جلد
- کتاب‌های روسی، ۲ جلد
- نشریات مجلد شده فارسی قدیمی و جدید، ۲۴۹ جلد
- نشریات تک شماره، ۲۲۸ جلد
بنیاد حامیان دانشگاه کردستان این هدیه ارزشمند خانواده گرامی این استاد گرانقدر را ارج نهاده و یاد و خاطره غلامحسین احسانی را برای همیشه گرامی می‌دارد.
