دکتر صادق زیباکلام
مختصری از زندگی پربارشان
پدر نگران از ورود فرزندش به مسائل سیاسی، بر آن شد صادق را برای تحصیلات عالیه به اتریش و سپس انگلستان اعزام نماید. دکتر زیباکلام ابتدا موفق به اخذ لیسانس از پلی تکنیک هدرزفیلد انگلستان شد و سپس در رشته مهندسی شیمی مقطع فوق لیسانس را در دانشگاه برادفورد انگلستان به پایان رسانید و در سال ۱۳۵۲ درهمان دانشگاه وارد دوره دکترا شد.
برخلاف انتظار پدر، صادق جوان در دوران دانشجویی وارد فعالیتهای سیاسی در کنفدراسیون و انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا و آمریکا علیه رژیم شاه شد. او درخرداد ۵۳ برای دیدار خانواده به ایران آمد، غافل از آنکه فعالیتهای مخفیانه او و دوستانش درانگلستان از نظر ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت رژیم شاه) دور نمانده است. پس از ورود به تهران بازداشت و به اتهام "اقدام علیه امنیت کشور" به سه سال زندان محکوم شد. درشهریور ۵۵ با "عفوملوکانه" از زندان آزاد شد. خودش میگوید "من نخستین زندانی سیاسی بودم که نسیم فرحبخش حقوق بشر کارتر شامل حالم شد". علیرغم عفوملوکانه، ساواک با خروج وی ازکشور و ادامه تحصیل ایشان موافقت نکرد، اما به وی اجازه استخدام داد. دکتر زیبا کلام چون رکورد تحصیلی موفقی درانگلستان داشت به عضویت هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران درآمد.
بعد از انقلاب اسلامی دکتر زیباکلام تصدی مشاغل متعددی گردید از آن جمله:
- ریاست دانشگاه علوم وفنون ارتش؛
- مدیرکل روابط بینالمللی دانشگاه تهران؛
- رئیس روابط عمومی دانشگاه تهران؛
- عضو شورای سرپرستی و مسئول بازرسی بنیاد امورجنگ زدگان؛
- و مسئولیتی که به گفته خودش "ارزشمندترین" بود: نماینده مرحوم مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت در کردستان.
صادق جوان به تدریج متوجه میشود چندان تاثیری در امور اجرایی نمیتواند داشته باشد. لذا تصمیم به ادامه تحصیل گرفته و بعد از ده سال در۱۳۶۳ مجدداً به انگلستان باز میگردد. اما اینبار ادامه تحصیل در علوم مهندسی را کنار گذارده و روی به علوم انسانی میآورد و عنوان رسالهاش را هم انقلاب اسلامی ایران انتخاب میکند. در سال ۱۳۷۰ بعد از اخذ دکترا در رشته صلح شناسی به ایران باز میگردد و از دانشکده فنی به دانشکده حقوق و علوم سیاسی منتقل شد. در دفتر دکتر زیباکلام در دانشکده حقوق قابهای متعددی به دیوار نصب شده است که فحوای آن یادآور تاریخ معاصر ایران است. یکی از این قابها، نامه رسمی دانشکده صلح شناسی دانشگاه برادفورد انگلستان است که از دکتر زیباکلام دعوت به همکاری نموده است.
نخستین اثر دکتر زیباکلام پس از بازگشت به ایران "مقدمه ای برانقلاب اسلامی" بود که در سال ۱۳۷۲ انتشار یافت. این کتاب بخشی از رساله وی بود. نوشته بعدی او "ما چگونه ما شدیم"، بدل به نقطه عطفی در زندگی آکادمیک وی شد. اثری که در سال ۷۴ منتشر گردید و تا سال ۱۳۹۸ متجاوز از ۳۳ بار تجدید چاپ گردید. در ایران کمتر دانش آموخته علوم انسانی را بتوان سراغ گرفت که دست کم با نام این کتاب و نام نویسندهاش آشنا نباشد. سایر آثار ایشان عبارتند از:
- مقدمه ای بر انقلاب اسلامی ایران (انتشارات روزنه۱۳۷۲)
- ما چگونه ما شدیم (انتشارات روزنه ۱۳۷۴)
- سنت و مدرنیته: ریشهیابی شکست نهضتهای اصلاح طلبانه در ایران عصرقاجار (انتشارات روزنه ۱۳۷۶)
- تقریر بر درس تحولات ایران دکتر حمید عنایت (انتشارات روزنه ۱۳۷۶)
- عکسهای یادگاری با جامعه مدنی (اتشارات روزنه ۱۳۷۷)
- توهم توطئه، گفتگو با اردلان عطارپور (انتشارات جستجو۱۳۷۸)
- دانشگاه و انقلاب ( انتشارات روزنه ۱۳۷۹)
- گفتن یا نگفتن: مجموعه مقالات سیاسی (انتشارات روزنه ۱۳۸۰)
- هاشمی رفسنجانی و دوم خرداد (انتشارات روزنه ۱۳۸۱)
- وداع با دوم خرداد (انتشارات روزنه ۱۳۸۲)
- از هانتیگتون و خاتمی تا بن لادن: برخورد یا گفتگو میان تمدنها (انتشارات روزنه ۱۳۸۴)
- از دموکراسی تا مردمسالاری دینی: نظری بر اندیشه سیاسی دکترعلی شریعتی (انتشارات روزنه ۱۳۸۶)
- تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران ۱۳۲۲-۱۳۲۰ (انتشارات سمت ۱۳۸۶)
- افلاطون، توماس هابز، جان لاک و کارل مارکس: پنج گفتار در باب حکومت ( انتشارات روزنه ۱۳۸۷)
- هاشمی بدون رتوش: پنج سال گفتگو باهاشمی رفسنجانی (انتشارات روزنه ۱۳۸۷)
- یادداشتهای انقلاب (انتشارات روزنه ۱۳۸۸)
- آذری غریب (انتشارات میانه ۱۳۸۸)
- جامعه شناسی به زبان ساده (انتشارات روزنه ۱۳۹۰)
- دکتر محمد ملکی استادی برای همه فصول (انتشارات روزنه ۱۳۹۲)
- غرب چگونه غرب شد (انتشارات روزنه ۱۳۹۴)
افزون براین آثار، استاد دکتر صادق زیباکلام بصورت مشترک نیز تالیفات زیادی دارند. علاوه بر این مقدمه کتابهای شماری از شاگردانشان هم نوشتهاند. ضمناً دو کتاب ایشان بنامهای تولد اسراییل و رضاشاه هم در ایران اجازه انتشار نیافتند. کتاب "رضا شاه" البته در خارج از کشور چاپ و توسط "آمازون" توزیع گردید. در حال حاضر نیز ایشان دو کار جدید در دست دارند. یکی "انقلاب اسلامی چگونه آمریکا ستیز شد"،که بخشی از کتاب اشغال سرخ میباشد که با یکی از شاگردانشان بنام آقای حسام کریمی نوشتهاند، این کتاب در اسفند ماه ۹۸ برای دریافت مجوز به ارشاد تسلیم شده است. اثری دیگری که دکتر زیبا کلام در دست نوشتن دارد "چرا شاه کشتارنکرد" میباشد، انتظار میرود در اوائل سال ۱۳۹۹ باتمام برسد.
استاد زیباکلام در بهمن ۹۷ در مقام استاد تمام علوم سیاسی پس از عمری تلاش علمی پر بار به افتخار بازنشستگی نایل گردید. اما دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به منظور تداوم بهرهمندی از این چهره علمی، از هیات امناء دانشگاه تهران تقاضا نمود به افتخار درجه استاد ممتازی همکاری ایشان با دانشگاه تهران همچنان ادامه یابد. دکتر زیباکلام در اسفند ۱۳۹۸ کتابخانه شخصی خود را که بالغ بر ۱۰۰۰ جلد کتاب انگلیسی، فارسی، رسالههای دانشجویی و ... بود، به دانشگاه کردستان اهدا کردند. دکتر زیباکلام در خاطرات خود به این نکته چنین اشاره دارد" زمانیکه کتابها را برای ارسال به کتابخانه دانشگاه کردستان بستهبندی میکردم یکی دو بار بغض کردم، چون با شماری از آنها بزرگ شده بودم. اغراق نکردهام، اگر بگویم برخی از آنها مرا ساخته بودند و مثل اینکه دارم از والدینم جدا می شوم. تنها احساسی که آرامم میکرد تصور دانشجویانی بود که بعدها آنها را مطالعه می کنند".
بنیاد حامیان دانشگاه کردستان این هدیه گرانقیمت و همت این استاد گرانقدر را برای همیشه ارج مینهد.
