خسرو خسروی
مختصری از زندگی پربارشان
دکتر خسرو خسروی (1306 - 1394) از بنیان گذاران جامعه‌شناسی روستایی ایران و از آذربایجانی‌تبارهای رشت و فوق‌العاده ایران‌دوست بود. در همه حال اهل معاشرت، مطالعه و تحقیق بودند؛ همچنین وی با طیف متنوعی از چهره‌های سیاسی و فرهنگی عصر خود حشر و نشر داشت و علاقه‌مند به ثبت و ضبط تجارب تاریخی آن‌ها بود. ایشان معتقد بود خدمتگزارترین جامعه‌شناس ناقد جامعه است. خسروی مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی را از دانشگاه تهران و دکترا را از سوربن پاریس اخد نمودند. وی پیش از انقلاب در خدمت مرحوم دکتر مصائب در دایره‌المعارف فارسی به مدت هیجده سال مسئول تألیف مقالات جغرافیای ایران بودند؛ از سال 1366 در بنیاد دایره‌المعارف اسلامی مشغول کار بودند.
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در ده‌های 40 و 50 محفلی پررونق و کانونی گرم از وجود ایشان و اندیشمندانی چون دکتر غلامحسین صدیقی، هوشنگ کشاورز، فیروز توفیق، افشار نادری و احسان نراقی بود. از اواسط تیر ماه 1371 مدیریت گروه جغرافیا به عهده ایشان گذاشته شد، دکتر خسروی به عنوان استاد و محقق جامعه‌شناسی روستایی در دانشکده علوم اجتماعی و موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران و دوره‌ای نیز در دانشگاه بوعلی همدان تدریس کرد.او غیر از نویسندگی و نقادی آثار، همچنین محقق و پژوهشگر دایره‌المعارف اسلامی (نگارش مدخل‌های بسیاری در حوزه روستا و زندگی روستایی در ایران) بود. از میان مجموعه آثار ارزشمند فارسی و انگلیسی ایشان می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
کتاب‌ها:- جامعه‌شناسی روستایی ایران (1351)
- تک‌نگاری جزیرة خارک در دورة استیلای نفت (1342)
- نظامهای بهرهبرداری از زمین در ایران (از ساسانیان تا سلجوقیان) (1352)
- پژوهشی در جامعه روستایی ایران، مجموعه‌ای از چهار مقاله (1355)
- مونوگرافی بسیاری از روستاهای ایران (برجسته‌‌ترین آن‌ها مونوگرافی کیش)
- نظامهای بهرهبرداری از زمین در ایران (از ساسانیان تا سلجوقیان)
- مسئلة دهقانی و مسئلة ارضی در ایران (1358)
- جامعه دهقانی در ایران (1358)
- مزدک (1359)
- دهقانان توانگر (1361)
- بررسی آماری وضعیت ارضی ایران در شش استان (1367)
- بررسی آماری وضعیت ارضی ایران در شش استان
- دهقانان خُرده‌پا (1369)
- جامعه‌شناسی ده در ایران (1372)
- دهستان (دانشنامۀ جهان اسلام) (1375)
- بزرگ مالکی در ایران از دوره قاجار تا به امروز، سال 1341، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی
- مطالعه درباره کفشگری، مجله کاوش، 1342، شماره 12
- مطالعه درباره بورژوازی در ایرا، مجله اندیشه و هنر، 1343، شماره 5
- طرح مقدماتی عمران گرگان، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1346
- بررسی اقتصادی اجتماعی، سه ساله تره‌بار، شیلات در جنوب، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1346
- مطالعه‌ای درباره شیلات، جنگل و مرتع در ناحیه گرگان، 1347، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی
- جامعه‌شناسی روستای ایران و اصلاحات ارضی مجله اندیشه و هنر، سال 23، شماره 47
- یادگارنامه میرفخرایی، روستازدگی، تهران، 1365، نشر نو
- از ده به شهر، مجله آینده، جلد پانزدهم، سال 1368، شماره‌های 1 و 2
- انفجار جمعیت شهری و روستایی، مجله آینده، سال شانزدهم، فروردین، تیر ماه 1369، شماره‌های 1-4
- جامعه‌شناسی ایران، 72 مقاله، 1369، یادنامه دکتر صدیقی
- “La strafication Sociale rurale en IRAN”, Etudes Rurales, 1966
- “La reforme agraire et l’apparition ol’une nouvelle elasse en IRAN” Etudes Rurales, 1969, Wo34
- Les paysans sans terre en Iran, sociologia, Vol, XIII no. ¾, 1973
- Juvenile Deliquency in IRAN, the Echo of IRAN NO, 4 Vol. 1. 1963, 22
- Les marches hebdomadaires paysans en IRAN Etudes Rurales, Juil-Spel. 1977, 67
شادروان دکتر خسرو خسروی به مردم ایران و جامعه روستایی عشق می‌ورزید و کتابخانه او شامل کتب ارزشمند تخصصی رشته جامعه‌شناسی روستایی بود. خانواده گرانقدر دکتر خسرو خسروی به ویژه خواهرزاده گرامی ایشان دکتر مازیار بهروز با کمال افتخار این میراث ارزشمند و گرانبهای او را به کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه کردستان اهدا نمودند. مجموعه‌ی اهدا شده به کتابخانه مرکزی شامل 512 جلد کتاب فارسی و انگلیسی بود. بنیاد حامیان دانشگاه کردستان این هدیه ارزشمند خانواده گرامی و گرانقدر دکتر خسرو خسروی را ارج نهاده و یاد و خاطره ایشان را برای همیشه گرامی می‌دارد.
