تاریخچه مرکز پژوهشی علوم و مهندسی آب
مرکز پژوهشی علوم و مهندسی آب یکی از مراکز تحقیقاتی فعال در حوزههای مرتبط با مدیریت منابع آب و هیدرولیک در غرب ایران است. این مرکز با هدف انجام پژوهشهای کاربردی و پایهای و ارائه راهکارهای علمی برای حل چالشهای آبی منطقهای و ملی در سال 1392 با دو کارگروه مهندسی منابع آب و هیدرولیک تاسیس گردید. تلاش شبانهروزی همکاران و پژوهشگران در انجام پروژههای تحقیقاتی متعدد در زمینههای مدیریت منابع آب، سیلاب و خشکسالی، کیفیت آب، استفاده مجدد از پساب و فاضلاب در کشاورزی، آبهای زیرزمینی و فنآرویهای نوین منجر به اخذ موافقت قطعی تاسیس مرکز پژوهشی از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری در سال 1396گردید.
اهداف کلان
مهمترین اهداف مدنظر در تاسیس مرکز پژوهشی علوم و مهندسی آب به قرار زیر میباشد: 1) تعریف و انجام پروژههای کاربردی: انجام پژوهشها و تحقیقات مرتبط با چالشهای آبی نظیر کمآبی، تغییرات اقلیم و مدیریت منابع آب در منطقه، کشور و دنیا 2) مشارکت در انجام پروژههای استانی و ملی و بینالمللی از طریق همکاری با مراکز اجرایی و تحقیقاتی دولتی و خصوصی داخلی و خارج از کشور 3) برگزاری وقابع علمی نظیر همایشهای ملی و بینالمللی، کارگاهها، نشستهای تخصصی: سازماندهی و برگزاری وقایع علمی جهت تبادل و انتقال دانش و ارتقای مهارت مابین محققان، دانشجویان، کارشناسان، مدیران و سیاست گذاران 4) توسعه فنآوریهای نوین: استفاده از فنآوریهای نوین نظیر سامانههای اطلاعات جغرافیایی، مدلسازیهای هیدرولوژیکی و روشهای نوین تصفیه آب و فاضلاب 5) ترویج نوآوری و کارآفرینی دانشبنیان در مدیریت منابع آبی
چشمانداز مرکز پژوهشی
چشمانداز اصلی مرکز پژوهشی ارتقا به پژوهشکده علوم و مهندسی آب و تبدیل شدن به قطب پژوهشی پیشرو در غرب ایران در حوزههای مرتبط با آب و مدیریت پایدار منابع آب با تمرکز بر حل چالشهای ویژه منطقهای و ملی (نظیر خشکسالی، خشک شدن تالابها و دریاچهها، تغییرات اقلیمی و افت کمی و کیفی منابع آبهای سطحی زیرزمینی) میباشد. چالشهای محوری که چشمانداز مرکز پژوهشی بر آن متمرکز است عبارتند از: بحران مربوط به افت شدید عمق سطح و کیفیت آب زیرزمینی در دشتهای استان کردستان تاثیرپذیری مناطق مختلف استان از تغییرات اقلیمی(کاهش بارش و افزایش دما) نیاز به مدیریت یکپارچه منابع آب فرامرزی( به ویژه حوضههای آبریز سیروان و زاب) بهبود بهرهوری آب در بخش کشاورزی
ماموریتها
1) انجام پژوهشهای اثرگذار: توسعه مدلهای بومی برای پیشبینی خشکسالی، سیلاب و تغییرات کیفی و کمی منابع آبهای سطحی و زیرزمینی، طراحی راهکارهای سازگاری با تغییرات اقلیمی در بخش کشاورزی، شرب و صنعت 2) فنآوری محوری و نوآوری: بومیسازی فنآوریهای نوین(نظیر سامانههای هوشمند پایش آب، روش-های تصفیه کم هزینه، بازیافت، استفاده مجدد از فاضلاب و پساب در آبیاری و صنعت)، تلفیق دانش سنتی آب با علوم روز 3) توانمندسازی نیروی انسانی: ارتقا مهارت و دانش متخصصان در حوزه آب و مدیریت منابع آب، ایجاد شبکهای از متخصصان بینرشتهای( مهندسی، کشاورزی، علوم پایه(نظیر زمین شناسی) و محیط زیست) 4) تعامل با جامعه و نهادهای دولتی و خصوصی: ارائه مشاوره علمی به سازمانهای اجرایی(نظیر استانداری، وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، شهرداری)، مشارکت در طرحهای ملی نظیر طرحهای مرتبط با احیا دریاچه های ارومیه و زریبار و مدیریت حوضههای آبریز مرزی، همکاری در پروژههای بین المللی نظیر مدریت حوضههای آبریز مشترک استان کردستان و کشورعراق 5) گسترش همکاریهای بینالمللی: ایجاد ارتباط موثر با مراکز پژوهشی آب در کشورهای پیشرو( نظیر کشورهای اروپایی و آمریکا) برای انتقال دانش و فنآوری
حوزهها و محورهای تخصصی پژوهشی
حوزهها و و محورهای تخصصی پژوهشی این مرکز را میتوان در 6 محور اصلی زیر دستهبندی نمود: 1) هیدرولوژی و مدیریت منابع آبهای سطحی: شامل مدلسازی بارش-رواناب در حوضههای آبریز غرب کشور(نظیر حوضههای آبریز سیروان، زاب و قزلاوزن)، مطالعه اثر تغییر اقلیم بر رژیم هیدرولوژیکی حوضههای آبریز استان، توسعه روشهای نوین پیشبینی خشکسالی و مدیریت سازگاری با کمآبی 2) آبهای زیرزمینی و آبخوانداری: پایش کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی دشتهای مختلف استان کردستان(نظیر دشت قروه-دهگلان، مریوان و بیجار)، تحلیل دلایل افت سطح آب زیرزمینی و ارائه راهکارهای تغذیه مصنوعی، مطالعه آلایندههای نوظهور(نظیر نیترات و فلزات سنگین) در منابع آب زیرزمینی دشتهای استان کردستان 3) کیفیت و تصفیه آب و فاضلاب: شامل راهکارهای حذف آلایندههای صنعتی و کشاورزی از منابع آب، توسعه فنآوریهای کم هزینه تصفیه آب برای مناطق روستایی و مجتمعهای مسکونی کوچه ، پایش آلودگی منابع آب مشترک با کشورهای عراق و ترکیه 4) فنآوریهای نوین در مهندسی آب: شامل کاربرد سنجش ازدور و سامانههای اطلاعات جغرافیایی در پایش منابع آب، طراحی سامانههای هوشمند برنامهریزی آبیاری و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی، شبیهسازی و بهینهسازی عملکرد سامانههای انتقال، توزیع و مصرف آب با استفاده از مدلهای هیدولیکی 5) مدیریت یکپارچه منابع آب: تدوین راهبردهای تلفیقی برای تخصیص آب به بخشهای مختلف مصرف شامل کشاورزی، شرب و صنعت، ارزیابی اقتصادی – اجتماعی پروژههای آبی( نظیر سدها و شبکههای آبیاری)، مطالعات جامع حوضههای آبریز سدهای استان، مطالعه حقوقی و سیاست-گذاری آب در چهارچوب قوانین ملی و بینالمللی 6) آب و تغییر اقلیم: شامل ارزیابی میزان آسیبپذیری کیفیت و کمیت منابع آب استان در برابر گرمایش جهانی، توسعه روشهای سازگاری با کمآبی در بخش کشاورزی(نظیر کشت محصولات کمآببر)، مطالعه تابآوری اکوسیستمهای آبی(نظیر دریاچه زریبار) در قالب پروژههای بینرشتهای
