به گزارش روابط عمومی دانشگاه کردستان، پرونده ثبت جهانی هورامان از سال ۱۳۹۵ با تاسیس پایگاه "منظر فرهنگی هورامان" در استان کردستان و در سال ۱۳۹۶ در استان کرمانشاه فعالیت خود را آغاز کرد و در ادامه در سال ۱۳۹۸ با تشخیص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مدیریت واحدی برای هر دو استان در قالب پایگاه فرهنگی ثبت جهانی هورامان در کردستان راه اندازی شد.
مرداد ماه سال ۱۴۰۰ هورامان در منظر جهانی به عنوان میراث تاریخی و فرهنگی به ثبت رسید تا سرآغازی برای معرفی جهانی این منطقه بکر و اصیل باشد.

هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در ۲ استان کردستان و کرمانشاه شامل می‌شود و شواهد باستان شناسی به دست آمده نشان می‌دهد که قدمت آن به دوران پارینه سنگی میانی و به حدود ۴۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، بخشی از این بافت تاریخی و فرهنگی نیز در خاک عراق و در اقلیم کردستان این کشور قرار گرفته است.
معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی و غذاهای محلی، این منطقه را منحصر به فرد کرده است.

در آستانه سومین سال ثبت جهانی هورامان، اندیشمندان و اساتید دانشگاه‌های کردستان و اقلیم کردستان عراق ( سلیمانیه و حلبچه) به این فکر افتادند تا در همایشی علمی، راهکارهای محافظت از اصالت فرهنگی و تاریخ هورامان را بررسی و به بحث و تبادل نظر بگذارند.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان نیز در این همایش اظهار کرد: هورامان تلاش مستمر بشر برای تعامل با طبیعت و نه تقابل با آن است.
منصور مهرزاد افزود: هورامان، نگین سبز کردستان نماد زیبایی و دارای مدرک معتبر جهانی است که تکریم و رفاقت انسان با طبیعت در آن تجلی یافته وگنجینه عظیمی است که متعلق به ایران و عراق نبوده، بلکه فرصتی برای همه جهان است.

وی با تاکید بر اینکه بافت معماری و طبیعت هورامان مهم است ولی موضوع آثار ناملموس فرهنگی آن عامل ثبت جهانی آن بود، ادامه داد: هورامان خود را از اعماق تاریخ به ما معرفی کرد و رسالت میراث فرهنگی در معرفی و حفاظت از این منطقه، نیازمند تعامل همه جانبه است که در ثبت جهانی شاهد آن بودیم و این روند باید ادامه داشته باشد.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان اضافه کرد: دخل و تصرفهای غیرمسوولانه باعث خروج برخی آثار جهانی ایران از ثبت جهانی شده که این مساله نباید در هورامان تجربه شود.
مهرزاد با اشاره به ورود اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان از سال ۱۳۷۵ به موضوع هورامان، اضافه کرد: موضوع کومسای از همان سال مطرح و معرفی شد.
وی با بیان اینکه سفر و گردشگری آسیبهای سفر نباید متوجه هورامان شود، یادآور شد: در همین زمینه، آموزش های لازم به مدیران کسب و کار، اقامتگاهها و مردم محلی ارائه شده است.
تکریم گردشگر و مدیریت سفر با نظارت دقیق دیگری مساله ای است که سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان به آن اشاره کرد و گفت: کردستان استانی گردشگر پذیر است که تا تیرماه همه اماکن اقامتی رزرو شده است و این موضوع علاوه بر فرصت، زنگ هشدار درباره فرهنگهای ورودی از سوی گردشگری را به صدا درآورده است چرا که ممکن است تغییرات فرهنگی و معماری را به واسطه دخل و تصرف انسانی با خود همراه داشته باشد.

در این همایش از کتاب "هورامان، تاریخ و فرهنگ" نوشته "اسماعیل شمس" و " کیومرث ایراندوست" رونمایی شد.
اولین همایش بین‌المللی هورامان با همت دانشگاه کردستان و با حضور مهمانانی از اقلیم کردستان عراق در حال برگزاری است این همایش شامل بخش‌ها و پنل‌های تخصصی است و فردا به کار خود پایان خواهد داد.
منطقه هورامان/اورامانات، منطقه‌ای فرهنگی در غرب کشور، بین ۲ استان کردستان و کرمانشاه و اقلیم کردستان عراق واقع شده و دارای کوه‌های سر به فلک کشیده و رودهای خروشان است.
وجود این عوامل طبیعی دره‌هایی را شکل داده که ساکنان هورامان/ اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبیعت زندگی کرده و این تعامل را می‌توان در باغ های پلکانی، معماری پلکانی زندگی هوار نشینی (کوچ گاه های موقت)، جشن‌ها و آیین‌های اصیل و صنایع‌ دستی منحصر بفرد منطقه مشاهده کرد.
پرونده منظر فرهنگی منطقه هورامان پنجم مردادماه ۱۴۰۰ در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو مورد تایید اعضا قرار گرفت و ثبت جهانی شد.